Партизаны Буров и Войтик едут на станцию Мостище, чтобы казнить предателя, местного мужика Сущеню. Но каждый из них, в итоге, окажется в тумане.
Туман в повести Быкова отнюдь не белесая пелена, которая может, как и прикрыть, так и таить в себе опасность. Туман – это то, во что преобразилась жизнь с приходом войны. Туман это “предательство” Сущени, который молил о смерти на виселице, рядом с товарищами. И злой туман – та участь, которую даровал ему умный немец Гроссмайер. Туман это нелепые попытки Войтика думать и жить в войну, согласуясь с довоенными правилами. Туман – долг партизана Бурова застрелить Сущеню, с которым пусть не близко, но раньше приятельствовал.
Складаны лёс чалавека ва ўмовах фашысцкай акупацыі даследуецца пісьменнікам ў аповесці "У тумане" (1989). Пасля аварыі на чыгунцы немцы арыштавалі пуцейцаў, якія развінцілі рэйкі. Траіх пакаралі смерцю, а Сушчэню, які не захацеў супрацоўнічаць з ворагам, адпусцілі. Адпусцілі, узвёўшы паклёп, быццам той выдаў сваіх сяброў. Сушчэня трапіў у тупік, партызаны збіраюцца яго "пусціць у расход". Жыццё страчвае сэнс, бо пляма кладзецца на сям’ю і радню. Герой Васіля Быкава разумеў ўвесь трагізм становішча, наканаванне смерці, страчвае надзею. Адзінае, што яму застаецца, дык гэта зрабіць самому выбар: "Ягоная вольная воля — можа, тое адзінае, што засталося непадлеглым нікому. Усё ж ён памрэ на свой выбар…". Сушчэня не жадае жыць несумленна, пакутліва ўсведамляе, што бессэнсоўна супрацьстаяць бязлітасным абставінам ваеннага часу. "Сумленна, як усе, на роўных правах з людзьмі жыць ён не мог, а несумленна не хацеў… Што ж яму яшчэ засталося?.. Чалавек не ўсё можа". Знікае надзея на паратунак у свеце, дзе жахлівая рэальнасць вайны з яе неразбярыхай і хаосам укрыжоўвае чалавека, робіць яго кволым, бездапаможным, адчужаным. Сушчэня прымае смерць як наканаванне, востра адчувае непазбежнасць таго, што мусіць здарыцца. Быкаўскі герой свядома ідзе на ахвяраванне дзеля іншых людзей, у імя дабра і будучыні.
Зма. Дн становяцца карацей, але гэта не перашкаджае атрымлваць асалоду ад прыгажосц змовай прыроды. Гледзячы акно, я бачу цудоную карцну.
Усё пакрыта неем: драты, лак, трава галнк дрэ. Бярозы прыгожыя свам срэбным убранн. Мароз, апранаючы у ней, робць х казачна прыгожым, падобным на вырабы з незвычайнага отдалкатнага крышталя. ней на травке галнках дрэ ледзь прыкметна афарбоваецца аранжавыя адценн, якя дораць промн заходзячага сонца, якое цхенька намякае нам на наблжэнне ночы. Сонца павольна хлцца да гарызонту. Закат мякк, неба свеццца бледна-чырвоным святлом. Небасхл отдалкатны пухнаты, як пере. Здаецца, вось-вось з яго пасыпяцца буйныя камяк снегу, якя закружацца вхуры. Аблок на небе малююць незвычайныя зоры.
Прыгожая змовая прырода, ёю можна любавацца бясконца.