Когда "Третья охота" публиковалась в журнале, редакторы уговорили меня без труда, конечно, смягчить формулировку. Но даже и в этом смягченном виде мое утверждение вызвало большое количество согласных между собой, но несогласных с моим утверждением читательских мнении. Вот хотя бы одно из них: "Не могу не возразить против оптимистического утверждения, что "грибы сейчас основательно изучены". Чтение литературы оставляет обратное впечатление. Правда, встречается много любопытных утверждений, что козляк, мокруха еловая и рядовка фиолетовая - грибы-антибиотики; что переченый груздь - средство от туберкулеза; что некоторые виды грибов задерживают рост раковой опухоли (исследования японских ученых); что с навозника лечат алкоголизм (опыт чехословацких врачей); что профессор Введенский, как утверждает А. Молодчиков в своей книжке "В мире грибов", считал красный мухомор прекрасным белым грибом и, вымочив его в уксусе, с аппетитом употреблял без вреда для здоровья... Все это занятно, но я не решусь ни испробовать мухомор, ни рекомендовать кому-либо от запоя серый навозник. Впрочем, шутки в сторону. Вот передо мной монография Б. П. Василькова "Белый гриб" (Л.: Наука, 1956). В конце список литературы, занимающий 13 страниц убористого шрифта. Казалось бы, до предела изучен этот царь грибов. Но листаешь книжку и поражаешься, как часто автор прибегает к осторожным "по-видимому, можно предположить, по всей вероятности". Как часто, приведя противоположные утверждения, не решается сделать вывод. "До сих пор о связи белого гриба с другими видами грибов ничего строго определенного не известно" (с. 58). "Вопрос питательности съедобных грибов, и в частности белого, тоже еще далеко не решен" (с. 111). "Что касается питательности и вкусовой ценности различных форм белого гриба, то научные опыты в этом направлении, насколько известно, еще не проводились" (с. 112). И совсем откровенно: "Мы еще недостаточно хорошо знаем биологию белого гриба и ему подобных видов" (с. 91). Нет уж, никак нельзя сказать, что грибы изучены основательно. Приведя эту выдержку из читательского письма, я должен сказать, что писем было много. Конечно, каждая книга вызывает читательские отклики. Но письма на мою "грибную" книгу отличаются одной особенностью. Каждый корреспондент стремился дополнить мой текст, описать какой-нибудь случай из своей грибной практики. Поэтому в примечаниях я буду время от времени помещать выдержки из писем моих читателей. А так как некоторые выдержки могут быть длиннее книжной страницы, то я буду вводить их в основной текст и выделять отбивкой и скобками).
пока ждала ответа сделала сама) З гісторыі можна ўзяць мноства ўрокаў. Мінулае падобна ружы - прыгожай, але з шыпамі. Мінулае - гэта тое, чаго не вярнуць і не выправіць, чаго не забыць і не наладзіць! Мінулае - яго няма, але яно ЕСЦЬ, і нікуды ўжо не падзенецца! У кожнага яно свае, у кожнага яно рознае - часам, аб ім хочацца забыць назаўседы, і нікога не прысвячаць ў падрабязнасці даўно мінулых дзен. У каго-то, гэта мінулае поўна дасягненняў і перамог, такому чалавеку хочацца ганарыцца сабой, у каго-то яно поўна смуткаў і страт, няслушных учынкаў і памылак, а ў каго-то за плячыма жыцце, якая поўная клопатаў, радасцяў і смуткаў, як у іншым, у большасці з нас.
Наша мінулае - наша гісторыя, гісторыя нашых узлетаў і падзенняў, як гісторыя кожнай краіны - розная, напоўнена шматлікімі здзяйсненнямі і проступками, але яна есць, і нікуды ад яе не дзецца. Мінулае вучыць нас сваімі памылкамі ці памылкамі нашых сяброў, яно дае нам бясцэнны вопыт. Хто-то становіцца смялей і упорней, хто-то дабрэй і справедливей, хто-то больш жорсткім і хладнокровней, але якім бы адбіткам не лягло мінулае на нашу далейшую жыцце, яно, несумненна, змяняе наша будучыня.
Але есць адзін важны момант - гэта, як пабочны эфект, ўласцівасць жыць мінулым. І гэта есць няправільна, нават больш таго - небяспечна! Трэба жыць тут і цяпер, у гэтым часе, будаваць свае жыцце дзень за днем, кожную хвіліну. Бо, толькі за сапраўдныя заслугі цэняць чалавека. Працягваючы жыць мінулым, ніколі не пачнеш жыць па-новаму!А бывае і так, што чалавек дамогшыся пэўных мэт у жыцці, так і застаўся на тым адным месцы. Не выключана, што будучыня такога чалавека асуджана на правал. Бо, трэба ўвесь час удасканальваць сябе, ісці наперад, а не жыць тым, што было калі-то. За мінулыя заслугі доўга ніхто паважаць не будзе, так як мінулае - гэта мінулае, якое мы пражылі для таго, каб чаму-небудзь навучыцца, чаго-то дамагчыся і з упэўненасцю ісці далей!
Лiтаратурную дзейнасць Ян Баршчэўскi пачаў у Полацкай калегii паэмамi "Пояс Венеры" i "Псiхея", вытрыманымi ў стылi польскага класiцызму. Твораў, напiсаных на беларускай мове, захавалася мала. Гэта дыдактычныя вершы "Дзеванька" i "Тарэлiца", а таксама паэма "Рабункi мужыкоў" ("Размова хлопаў"), прысвечаная падзеям 1812 г. Гэтыя творы прадуманыя з боку кампазiцыi, iм не адмовiш у лiрызме i пэўнай сатырычнай скiраванасцi. Так, у вершы "Дзеванька" аўтар папракае маладую асобу за беспадстаўныя прэтэнзii на панскасць, а ў вершы "Гарэлiца" — п'янiцу за празмерную прыхiльнасць да "зялёнага змiя". Пад уплывам пiсьменнiкаў-рамантыкаў Я. Баршчэўскi пачаў апрацоўваць беларускiя паданнi, легенды, казкi, песнi, прыказкi i прымаўкi, у вынiку чаго была напiсана "кнiга сэрцаў i характараў людскiх" "Шляхцiц Завальня, або Беларусь у фантастычных апавяданнях". У гэтым чатырохтомным зборы апавяданняў, якi параўноўваюць з цыклам "Тысяча i адна ноч", пiсьменнiк абгрунтаваў думку пра самабытнасць, велiч i духоўнае багацце беларускага народа. Скразным вобразам, якi аб'ядноўвае твор у адзiнае мастацкае цэлае, з'яўляецца шляхцiц Завальня. Ён гасцiнна сустракае ўсiх падарожных, шчодра частуе iх, уважлiва слухае жыццёвыя гiсторыi i казкi, 3 такiх гiсторый мы даведваемся пра багатага Карпа, рыбака Родзьку, пана Сiвоху, сляпога Францiшка, паляўнiчага Сямёна i iншых герояў, якiя аказваюцца ў самых розных i неверагодных жыццёвых сiтуацыях, трапляюць пад уплыў чорных сiл, змагаюцца, перамагаюць, выратоўваюцца, гiнуць... ("Пра чарнакнiжнiка i змяю, што вылупiлася з яйка, знесенага пеўнем", "Карона вужа", "Зухаватыя ўчынкi", "Вогненныя духi"). Фантастычныя апавяданнi Я. Баршчэўскага, адметныя i непаўторныя, звязаны з "духам i паэзiяй народа". Яны насычаны афарызмамi, трапнымi выслоўямi i параўнаннямi: "Хто вучыцца, той павiнен пра усё ведаць"; "Помстаю не супакоiш пакуты"; "Чалавек без рэлiгii на усё гатовы"; "Якая карысць спрачацца з людзьмi, якiя маюць абмежаваныя веды i пачуццi?"; "Перасаджваць дубы - найвялiкшае няшчасце". У iх сцвярджаюцца вечныя iсцiны чалавечага быцця: мiласэрнасць, дабрыня, вернасць, усёдаравальнасць, любоў да блiжняга i роднай зямлi. Праз сiстэму выяўленчых сродкаў i на аснове багатых фальклорных матэрыялаў Я. Баршчэўскаму ўдалося стварыць сiмвалiчны i непаўторны вобраз Плачкi-Беларусi i яе пакутнiцкага лёсу.
