• Уладар, наз., м. р. -а. ◘ 1. Той, хто валодае нечым, гаспадар нечага; уладальнік. Уладар маёнтка. 2. Той, хто карыстаецца неабмежаванай вярхоўнай уладай; той, каму ўсе падначальваюцца; рус. властелин. [Падзішах:] -Я — уладар i жывых i ўсіх нежывых, Я магу ўсё зрабіць, што надумаю, з ix. Гаспадар я на скарбы ва ўсёй старане, Дык на ліха яшчэ рамяство для мяне? У. Д. 3. Той, хто робіць моцны ўплыў на некага; рус. властитель. Цяпер маймі скарбамі — думы-саколы, Цяпер беларускай я песні ўладар. К-а.
•Угоднік, наз., м. р., -а. ◘ 1. Святы, які дагадзіў Богу сваім бязгрэшным жыццём i слугаваннем людзям. У. Караткевіч у рамане «Каласы пад сярпом тваім» выкарыстаў паданне, у якім вытлумачваецца, чаму святы Мікола-ўгоднік ушаноўваецца царквой i людзьмі двойчы на год, а Касьян — толькі раз на чатыры гады. 2. Разм. зневаж. Той, хто імкнецца дагадзіць некаму; угодлівы чалавек.
•Удава, наз., ж. р. ◘ Жанчына, у якой памёр муж; якая не выйшла замуж пасля смерці мужа. Па слоўку ўроняць два служакі. — Няма ў нас пана, небаракі! — Міхал гаворыць. — Так, няма. Жыві ўдава цяпер сама, — Сказаў Ксавэры задуменна. К-с.
Рамантызм – надзвычай важны этап у развіцці культуры, гэта сапраўдная рэвалюцыя ў мастацтве, не толькі ў літаратуры. рамантыкі падпарадкавалі сабе тэатр, жывапіс, музыку, філасофію, многія гуманітарныя навукі. а ў літаратуры тэмп развіцця надзвычай паскорыўся, новыя плыні і напрамкі ўзнікалі і развіваліся нават за месяцы. як ні ў адну іншую эпоху, літаратура рамантызму звязана з філасофіяй. рамантыкі сцвярджалі веру ў панаванне духоўнага пачатку ў жыцці, падпарадкаванне матэрыі духу. адным з выдатных пісьменнікаў-рамантыкаў быў ян баршчэўскі. вяршыняй творчасці пісьменніка стала кніга "шляхціц завальня, або беларусь у фантастычных апавяданнях". яна складаецца з чатырнаццаці апавяданняў міфалагічна-фальклорнага зместу, сюжэты якіх аповеды падарожнікаў у доме шляхціца завальні падчас доўгіх зімовых вечароў. усе апавяданні глыбока павучальныя і ў той жа час займальныя. найбольш цікавыя апавяданні "плачка" і "сын буры". "плачка" - адно з самых незвычайных апавяданняў кнігі. у гэтай гісторыі апісваецца незвычайная прыгожая кабета, якая з'яўляецца ў пакінутых , у пустых касцёлах і на руінах. на яе вачах заўсёды блішчэлі слёзы, з-за таго людзі называлі яе плачкай. вобраз плачкі сымвалізуе, што ў чалавека на першым месце павінны быць не матэрыальныя, а духоўныя каштоўнасці. яна плача, бо іх, каштоўнасці, не бачаць, не разумеюць, ганяюцца за ўяўным, несапраўдным. у апавяданні "сын буры" сляпы францішак расказвае пра сваю сустрэчу з дзіўным пілігрымам, які назваў сябе сынам буры. у час буры гэты чалавек не хаваўся ад дажджу і ветру. сын буры расказаў, як некалі каля беднай хаціны сваіх бацькоў спаткаў плачку, апранутую ў сукенку вясёлкавых колераў і з кветкамі на галаве. плачка паказала юнаку далёкі свет, над якім пад аблакамі кружылі арлы. хлопец вырашыў пабачыць, што дзеецца на свеце, і з таго часу блукае па зямлі. сын буры - чалавек, апантаны вечнай прагай творчасці, пошуку ісціны, пазнання, дзеяння. вобразы плачкі і сына буры арыгінальны і не сустракаюцца ў іншых славянскіх літаратурах. кніга "шляхціц завальня" ўздымае перш за ўсё маральна-этычныя праблемы. але паўстаюць яны ў цікавых міфалагічных вобразах.
1)
• Уладар, наз., м. р. -а. ◘ 1. Той, хто валодае нечым, гаспадар нечага; уладальнік. Уладар маёнтка. 2. Той, хто карыстаецца неабмежаванай вярхоўнай уладай; той, каму ўсе падначальваюцца; рус. властелин. [Падзішах:] -Я — уладар i жывых i ўсіх нежывых, Я магу ўсё зрабіць, што надумаю, з ix. Гаспадар я на скарбы ва ўсёй старане, Дык на ліха яшчэ рамяство для мяне? У. Д. 3. Той, хто робіць моцны ўплыў на некага; рус. властитель. Цяпер маймі скарбамі — думы-саколы, Цяпер беларускай я песні ўладар. К-а.
•Угоднік, наз., м. р., -а. ◘ 1. Святы, які дагадзіў Богу сваім бязгрэшным жыццём i слугаваннем людзям. У. Караткевіч у рамане «Каласы пад сярпом тваім» выкарыстаў паданне, у якім вытлумачваецца, чаму святы Мікола-ўгоднік ушаноўваецца царквой i людзьмі двойчы на год, а Касьян — толькі раз на чатыры гады. 2. Разм. зневаж. Той, хто імкнецца дагадзіць некаму; угодлівы чалавек.
•Удава, наз., ж. р. ◘ Жанчына, у якой памёр муж; якая не выйшла замуж пасля смерці мужа. Па слоўку ўроняць два служакі. — Няма ў нас пана, небаракі! — Міхал гаворыць. — Так, няма. Жыві ўдава цяпер сама, — Сказаў Ксавэры задуменна. К-с.
•Удалы, прым. ◘ 1. Які завяршаецца ўдачай; паспяховы; рус. удачный. Удалае падарожжа. 2. Здатны на ўсё; спрытны, умелы; рус. ловкий. Удалая гаспадыня. 3. Смелы, адважны, храбры; хвацкі; рус. удалой. Хлопец удалы.
2)
•абора ‘вяровачка для лапцей’ і абора ‘вялікае памяшканне для жывёлы; кароўнік’;
•англ. amber (‘бурштын’) і бел. амбар (як міжмоўная аманімія, але гэты прыклад лепш праверыць)
3)
•гаворка, гутарка, размова; звягня (разм.)
•ганьба, няслава, бясчэсце, сорам; сарамата, сарамота, сарамоцце (разм.); пляга (перан.)
•гаваркі, гаварлівы, гутарлівы, балбатлівы; гаманлівы, гаманкі, языкаты, языкасты, язычлівы, брахлівы (разм.) □ лёгкі на язык
•гандляр, купец, камерсант / гандлюе тайком, незаконна: спекулянт, перакупшчык, скупшчык / уласнік крамы: крамнік / скупшчык ануч і гандляр рознаю драбязою: анучнік, каравачнік (уст.)