Бүйрек — Зәр түзе отырып, қаннан шығатын бөлінділерді сүзетін, арқа жотадан төмен орналасқан, асбұршаққа ұқсас үлкен мүше. Оның жоғары полюсінде эндокрин бездері -қыртысты және ми қабатынан тұратын бүйрек асты бездері орналасқан.Адам бүйрегінің салмағы - 150 г. Бүйрек ұлпасы сыртқы қоңырқай түсті қыртысты қабаттан және ішкі бозғылт түсті ми затынан тұрады.Ми затында ұштары бүйрек астауына бағытталған пирамидалар орналасқан.Бүйректің ішіндегі қуыс бүйрек астауы деп аталады.Бүйректе түзілген несеп жинағыш түтікшелер арқылы астауға келіп, одан зәрағар бойымен қуыққа жиналып,зәр шығару өзегі арқылы сыртқа шығады. Бүйректің ерекшелігі қанмен жақсы қамтамасыз етілуі: бүйрек арқылы тәулігіне 1500-1700 л қан ағады.Бұл дегеніміз - әрбір 5 минут сайын қан тамырлары арқылы айналатын барлық қан бүйрек арқылы өтеді деген сөз.Осы кезде организм ұлпаларында үнемі түзілетін, тіршілік әрекетінің зиянды заттары қаннан бөлінеді.
Свое размножение они начинают ранней весной, когда выходят из спячки. Как и у многих других животных, самцы в этот период наиболее активны. Самцы призывают самок к спариванию звукам ударяющихся панцирей. Май-июнь, это месяца, когда самки уже откладывают яйца. За небольшой сезон, они могут отложить три кладки. В одной такой кладке находятся 2-5 яиц.
Молодые черепашки созревают к августу-октябрю, но зимовка их проходит в земле и наружу они выползают уже весною. За это время они подрастают, однако прочность панциря недостаточно сильна, и они могут стать добычею хищников – волки, лисы, орлы и так далее. Кстати взрослые особи также могут стать добычею, но гиен. Только гиена может разгрызть панцирь черепахи.
Среднеазиатская черепаха: зимовка
Среднеазиатская черепаха впадает в спячку на лето, когда вся растительность практически выгорает и зимою. В промежутке некоторые из них могут выползти из норы осенью, чтобы подкрепиться, другие же наоборот, роют нору поглубже, чтобы избежать заморозков.
Среднеазиатская черепаха может рыть нору себе сама, или же расширять под себя норы других животных – тушканчиков, песчанок.
Просыпается среднеазиатская черепаха уже на следующую весну.