Керей хан — первый казахский хан
Общеизвестен факт: в 1465 году два султана Жанибек и Керей восстали против Абулхаира — правителя Белой Орды. Они отделились от него и увели с собой в западные степи Монголистана часть узбеков — приблизительно 200 тысяч человек. За переселенцами сначала закрепилось название «узбеки-қазақи», а потом — «қазақи» или «казахи».
Это значительное количество кочевников заняло территорию Западного Семиречья. Однако ханы казахского ханства — Керей и Жанибек, воспользовавшись ослаблением власти, а позднее и смертью Абулхаира, на протяжении 1465–1468 гг. постепенно расширили территорию влияния. Они захватили регионы Присырдарьи и Каратау. Это было время образования Казахского ханства.
Эти ханы по праву считаются основателями Казахского ханства. Но кто же из них на самом деле правил державой, как они разделили власть?
Оба султана имели право возглавить политическое объединение казахов, потому что были троюродными братьями и внуками Урус-хана, ведшего свой род от 13-го сына Джучи Тука-Тимура. По другой версии историков, они были потомками Орда-Эджена из рода Жошы-хана.
Как бы то ни было, но оба имели равные возможности стать правителями нового государственного объединения. Когда речь заходит о передаче или наследовании власти, то возникают конфликты и междоусобицы. В решении этого во казахские ханы достигли взаимопонимания. По мусульманской традиции трон достался старшему из них — первым казахским ханом стал Керей.
Керей и Жанибек — основатели Казахского ханства
Что известно об этом легендарном государственном деятеле? На то, что он был мусульманином, указывает его имя — Ахмет. На арабском оно означает ‘достойный похвалы’, ‘тот, кто постоянно благодарит Бога’.
Керей-хан — единственный сын Пулад-хана — правителя Золотой Орды. Эти сведения поданы в одном из анонимных источников — «Таварих-и гузида-йи нусрат-наме». Согласно китайским летописям, Керей был одним из эмиров Монголистана. Жил он в местности Илибали — возле реки Или. В 1443 году правил богатым торговым городом Сайрам. Керей имел трех сыновей, которых звали Бурундык, Ходжа Мухаммад и Султан-Али.
Во многих исторических источниках утверждается, что Керей разделил власть с Жанибеком. Как же было на самом деле?
Когда в 1468 году Абулхаир умер, а вскоре его наследника и правителя Белой Орды Шейх-Хайдара убил потомок Шибанидов сибирский хан Ибак, власть в восточном Деште перешла к Керею.
Именно в это время, в 1470 году, как утверждает известный исследователь средних веков Т. Султанов, происходит образование Казахского ханства. Казахские ханы вернулись в Узбекский улус и фактически захватили там власть, существенно расширив территории кочевий казахов. Хан Керей разделил власть с Жанибеком, отдав ему в правление западные регионы.
Керей правил казахским государством до самой смерти в 1473 году. Власть перешла к его старшему сыну — Бурундыку.
Читайте также: Образование Казахского ханства
Жанибек хан — один из основателей Казахского ханства
Исследуя процесс становления Казахского ханства, ученые называют еще одного соправителя Керея. Им был Жанибек-хан.
О его биографии известно мало. В год рождения Жанибека погибает его отец — Барак-хан. Историки предполагают, что это случилось в 1428 году.
Барак-хан был правителем Золотой Орды. В 1423–1425 гг. завладел Узбекской Ордой, Сараем и провозгласил себя ханом. Поэтому, когда было создано объединение казахов, Жанибек, принадлежавший к правящей династии, имел право получить этот трон.
Керей и Жанибек — основатели Казахского ханства
Настоящее имя Жанибека — Абу Саид. Так записано в «Муизз Ал Ансаб». Такое имя обычно давали, чтобы указать на то, что мужчина стал счастливым отцом — у него есть сын-наследник. Кунья Жанибека — знак того, что у него был сын Саид.
Хан Жанибек сыграл огромную роль в становлении и развитии государственного объединения казахов. Ему приписывают организацию и участие в военных походах, которые носили не только оборонительный, но и наступательный характер. Он был заинтересован в том, чтобы укрепить торгово-экономические позиции нового ханства.
В поле его интересов попали торговые города Сузак и Сыгнак, которые были присоединены к территориям Казахского ханства. Организованные Жанибеком походы и его участие в битвах за эти регионы в 1470-х гг. сыграли важную роль в расширении территорий государственного объединения казахов.
Историки называют Жанибека мозгом новой казахской державы. Известно, что он пережил Керея, но так и не стал ханом, признав право на трон старшего сына своего троюродного брата.
Погиб Жанибек приблизительно в 1480 году. По предположениям ученых, это случилось во время одной из битв, которые регулярно велись на казахских землях.
Жанибек и Керей — яркий пример сотрудничества двух лидеров, которые смогли объединиться и действовать в интересах народа. Благодаря им произошло становление казахского этноса, были заложены основы казахской государственности. Эти великие люди достойны славы и памяти.
Объяснение:
ответ:Қазақ болмысын бүкіл жан дүниесімен қоса өнердің қай түрі қопара, қотара айшықтап бейнелей алады десек, ең алдымен күйді айтар едік.
Күй – құдірет, күй – кие!
Қазақ болмысын бүкіл жан дүниесімен қоса өнердің қай түрі қопара, қотара айшықтап бейнелей алады десек, ең алдымен күйді айтар едік.
Egemen Qazaqstan
Бастап бірінші айтушы біз емес, бұл өзі әлімсақтан бері айтылып келе жатқан, белгілі жай, елдің санасына әбден сіңген әңгіме. Әлімсақтан дейтін себебіміз, замана зарлығы. Мағжан ақынның толғамалы найзадай толғанысты жырларына жүгінсек, күй атасы, шерлі һәм шерменде Қорқыт та жан жұмбағын шешпек болып, шеше алмай қиналған кездерінде қолындағы қара қобызынан, содан шыққан, сай-сүйекті сырқыратқан салқар да шалқар сарыннан жұбаныш тапқан ғой.
Қазтуған жырау «Кетбұқадай билерден кеңес сұрар күн қайда?!» деп желпіне тебіренуі де тегін емес. Сол Кетбұқа абыз Дешті Қыпшақты жайлаған қалың қауым халқының атынан Шыңғыс қағандай қаһарлы хандарға келелі кеңесін қоңыр домбыраның сырлы күйімен айтқан, ұлы Жошының өлімін де айбатты әміршіге күймен естірткен. Сонда бабаларымыздың орнына жазаны домбыра тартқан. Тәңірім сөйтіп домбыраға әу бастан-ақ қазақтың тілі болуды, қазақтың үні болуды еншілеп сыйлаған екен. Ендеше, күй өнері қазаққа Тәңірдің тартқан ерекше пешенелі сыйы екендігі де еш шүбәсіз.
Олай болса, 2014 жылы ықылым замандардан бері жер-жаһан танып, бірегей құбылыс ретінде мойындалып келген қазақтың қасиетті киіз үйімен қоса халқымыздың қалтқысыз қастер тұтқан күй өнерінің де ЮНЕСКО-ның материалдық емес мәдени мұралар тізіміне еніп, бүкіл адамзаттың асыл қазыналарының қатарына қосылуы тиесілі сыбағамыз, заңды жазмышымыз, лайықты мерейіміз екеніне сөз бар ма! Осы киелі күйімізге ілесе бұл қатарды сонымен рухтас суырыпсалма айтыс, Наурыз мейрамы, қазақ күресі, құсбегілік пен саятшылық толықтырды, қаумалай қоршап күйді төбелеріне көтерді. Осындай жауһар қатарда, әсіресе күй қазақтың елдігінің көрінісіндей атойлап, халықтың өр рухын әйгілеп тұрған жоқ па! Бұл да бізге Тәуелсіздік тарту еткен зор жетістік екені ақиқат.
Күйдің тәңірлік сипаты жайындағы әңгімені тірілте түсейік. Түркі дүниесінің асылдарын түптеп түгендеуші атақты Махмұд Қашғари өзінің түпнұсқада «Диуани-лұғат-ат-түрк» деп аталатын түркі тектес сөздерінің жинағында «күй» сөзінің көне түркідегі «көк» сөзінен шыққандығын, тәңір мағынасындағы «көкпен» көгендес, тамырлас, түптес екендігін ізерлеп айтыпты. Бұл айқындаманы қазақтың тіл ғылымының көгентүбіндегі марғасқа Құдайберген Жұбанов пен қазақтың күй ілімінің ілкі бастауындағы ізашар академик Ахмет Жұбанов бар ықыласымен қолдап қуаттайды. Ал «Ақаң» деген әзиз атқа лайықты тағы бір абзалымыз, «Күй шежіре», «Қазақтың күй өнері» атты іргелі еңбектер тудырған Ақселеу Сейдімбек бұл айғақты болжамды одан әрі түбірлеп тексеріп, байыпты тұжырым жасайды. Күй деп басталатын қай сөзіңіз де сезіммен астасып жатады. Сол сөз көшпенділердің ең киелі сезімі – тәңірлік наным-сеніммен ұштасып жатады. Демек, «күй» деген сөз әу баста Тәңірлік құбылысты білдірген. Тәңірдің дыбысы деген мағынамен шендес болғаны аңғарылады» деп күйдің қасиет-киесін шығанға шығара, шынайы болмыс-бітімін айғақтай көрсетіп асқақтатады.
Әйгілі әншіміз Роза Рымбаева шырқайтын «Домбыра» әнінде «Күй ойнайды қазағымның қанында, күй ойнайды қазағымның жанында» деп келетін шырайлы жыр жолдары бар емес пе еді. Дәл айтылған. Осы рухты әнді тыңдамаған қазақ кемде-кем болар десек, тыңдаған жамағаттың баршасы осынау сөздердің шындығына ден қойғаны күмәнсіз. Қалай десек те, қазақтың жаны – күйінде. Жанының барлық қатпарлары, қуанышы мен қайғысы, күйініші мен сүйініші, мұң-шері мен шаттығы баяулап, толқындап, тасқындап тек домбыра шанағынан төгіледі. Қазақтың мінезі, ерлігі мен өрлігі, сабыр-сабаты да қазақтың өзінің күйлерінде жатыр. Халқымыздың әдет-ғұрпы, дарқандығы мен даналығы, ерке назды сұлулары кейіптелген күйлер ше? Қазақтың ұлан-байтақ даласы, сол даланың табиғаты, Алатауы мен Қаратауы, Сарыарқасы мен Сары өзені, Саржайлауы – бәрі-бәрі қазағымның күйлерінде көрініс тапқан.
«Нағыз қазақ қазақ емес, нағыз қазақ – домбыра» деген Қадыр ақынның терең ақыл-парасатының меңзеп отырғаны да осы емес пе. Тарау-тарау, тармақ-тармақ, желі-желі болып уақытпен бірге үдере көшкен қазақтың мың сан күйлерінде, сайып келгенде, ата қазақтың өзі, оның ата тарихы, елдігі мен береке-бірлігі, ұлттық мерейі мен мәртебелі мемлекеттігі бейнеленген. Өз алдына дербес ел болып, кеудесі биік, еркін отырмаған халықта мұндай кең салалы, ұлағаты зор, асқақ рухты, мұхиттай айдынды, өрелі өнер тумас еді. Байқасаңыз, біздің күйлеріміздің өне бойында тұтаса жүлгеленген қазақтың соқталы тарихы өріліп шығады.
Объяснение:
ответ к заданию по русскому языку
