Барыс туралы аңыз
Объяснение:
18 мың ғаламды даналықпен жаратқан Жаббар Иеміз күллі аңдарды жыйыпты дейді. Өзі жаратқан әрбір махлұққа өмір сүрер ортасын, ауқат қылар риздығы мен төл санын, жүктілік уақытын тағайындапты. Сөйтіп, кезек барысқа да жетіпті. «Мекенің қарлы құз, биік таулар болсын. Азығың таза қанды тау аңдары мен құстары болсын. 12 жылда бір рет қыс айында төлдейтін боласын.» депті Жаббар Иеміз. Сонда таутан былай деп мұңын шаққан екен: «Ей, Жаратқан, мекенім жақпарлы-жартасты тау биігі болса, 12 жылда бір-ақ рет, оның өзінде қақаған қыста төлдер болсам, бара-бара менің тұқымым құрып кетеді ғой, рақым етіңіз?». «Оған алаңдама, сен төлдеген жылы қыс жылы болады!». Осылай деп Жаратқан барыстың таутаның жұбатқан екен дейді. Және уәдесіне берік Алла Тағала барыс төлдейтін жылды аязсыз, борансыз қылып беріпті.
Барыс - биік тауда мекендейтін ерекше сымбатты жыртқыш аң. Ол өте айлакер, күшті әрі шапшаң. Жемін биік тасты жерден, кейде кұз арасынан аңдып отырып, 15 метрге дейінгі биіктіктен секіріп, аса ептілікпен ұстай алады. Ұсак жануарлар мен кұстардан басқа, кейде арқар, таутекелерге де шабуыл жасауы мүмкін.
Барыстың дене тұркы 120-150 см-ге, құйрығының ұзындығы 90 см-ге дейін жетеді, салмағы 23-43 кг-ға дейін тартады. Бір қызығы - осындай ірі тұлғалы жыртқыш адамға шабуыл жасамайды. Мысықша мияулап, қатты үн шығара, құлақтарын жымқыра ырылдағаны болмаса, залалы жоқ.
Таудағы барыстың тұрақты жатағы болмайды. Тек күшіктеген уақытта ғана тау үңгірлерін уақытша мекендейтін көрінеді. Барыс 3-4 жасынан бастап көбейе бастайды. Күшіктерінің саны 1-ден 5-ке дейін жетеді.
Барыстың саны күрт азайып кетуі себепті корғауға алынып, Қазақстанның «Қызыл кітабына» тіркелген.
Объяснение:
1.б
2.в
3.б
4.б
5.а
6.а
7.б
8.б
9.в
10.в
удачи и успехов в учёбе!!!