Творы П. Броўкі называюць паэтычным летапісам народнага жыцця. Удакладнім: аднаго яго боку. I гэты бок жыцця «адбіты» , адлюстраваны жыццесцвярджальна, аптымістычна, пафасна ў творчасці П. Броўкі: У добрым калгасе бліз Нёмна сівога Я знаў аднаго каваля маладога. . . ..Не зоркім паглядам, не постаццю гнуткай Праславіўся хлопец — праславілі рукі. Мне нават казалі ў калгасе аднойчы: «Ён выкуе месяц, як толькі захоча. Павесіць паўноччу на белай бярозе — Каторы сапраўдны — ніяк не адрозніш! » Пафас творчасці паэта вызначае тэма працы, размах аднаўленчага будаўніцтва (вершы «Каваль» , «Архітэктар» , «Бондар» , паэма «Хлеб» ) . «Не буду я стаяць на раздарожжы, вачамі сумнымі глядзець удалячынь» , — гэта катэгарычная заява яго лірычнага героя шмат у чым вызначае і сутнасць паэзіі П. Броўкі. У ёй пераважае адно пачуццё — аптымізм. Акрамя паэзіі ваеннага перыяду, у якой гучаць трывожныя і трагічныя ноты, а вершы сапраўды напісаны голасам сыноўняга сэрца, у яго творчасці няма «змрочных фарбаў». Сёння мы ведаем, што час, у які выпала нарадзіцца і жыць паэту, не мог быць падставай для падобнага бязмежнага аптымізму. Магчыма, матывам яго стала бязмежная ўдзячнасць П. Броўкі за ўсё, чаго дасягнуў у жыцці. Дзяцінства незабыўны час! Я рос паміж дажджоў, вятроў Я пераходзіў з класа ў клас — Ад качак, свінняў да кароў. Наўрад ці сціплы, чулы чалавек, якім быў П. Броўка, паступіўся сваім сумленнем і быў няшчырым, калі славіў час і чалавека працы, якому, як і яму, выпала жыць у гэтым часе. I такім бачыўся, такім усведамляўся ён паэту. Толькі добры калгас «бліз Нёмана сівога» , толькі кавалёў і бондараў, якіх «праславілі рукі», ён ведаў. У гэтым плане творчасць паэта цікавая для нас і як сведчанне таго часу і яго ўплыву на творцу. Звернемся да твораў П. Броўкі, якія вытрымалі выпрабаванне не тым часам, у які ён пісаў, а часам наогул, які з'яўляецца самым суддзёй. А вытрымала выпрабаванне найперш яго лірыка, матывам якой было святое пачуццё да Радзімы і ў час ваеннага ліхалецця, і ў мірны час. Лірычны герой верша «Рана» — салдат-патрыёт. Восем ран пакінула на яго целе вайна, але самая незагойная — рана на целе паланёнай Радзімы. I загаіць яе можа толькі зварот на вольную зямлю: ...Каб чабору таго, Каб тае медуніцы, Каб паветра з бароў, Што пад Мінскам у нас. Назва эпічнага верша «Кастусь Каліноўскі» вонкава супярэчыць зместу яго, бо верш пра подзвігі партызан у гады Вялікай Айчыннай вайны. Галоўны герой верша — партызан Каліна. Фантастычным прыёмам славіцца яго сіла, якой ён бароніць людзей ад фашыстаўКалі ён пачуе, як ворагі скачуць, Калі ён пачуе сірочыя плачы. . . Будзь ён пад Бугам ці далей дзе, можа, Ён шабляй дастане да самай Бярозы, Да сэрцаў варожых, I кацяцца голавы катаў у лозы. Пра партызана складаюць легенды, а па беларускай зямлі «пайшла пагалоска» : зноў з'явіўся Кастусь Каліноўскі. «Сілай магутны, душою агністы» , ён наводзіць жах на ворагаў, яго кулі даганяюць варожую варту за сотні кіламетраў і вызваляюць дзяўчат з палону. Назвай твора, параўнаннем звычайнага сялянскага хлопца з правадыром паўстання 1863 г. , фальклорнымі рэмінісцэнцыямі паэт сцвярджае думку, што ў самы крытычны для Радзімы час патрэбна незвычайная сіла і любоў да народа, роўная сіле і любві Каліноўскага. Ідэя верша «Родныя словы» сфармулявана ў радках, што сталі крылатымі: Дзяды і бацькі нашу мову стваралі, Каб звонка звінела, была, як агонь. Выдатную і пераканаўчую форму выяўлення думкі, што мова — душа народа, што тварэц мовы — народ, абраў паэт: ён слухае «гаваркія» родныя словы: «Як многа гавораць мне назвы такія.. . » А назвы родныя роднай зямлі гавораць пра самае галоўнае: «што продкі любілі спакойную працу» , што «трываць не хацелі абразы і слёз»
Дано: y(Al)=2 моль. Знайти: m(Al2(SO4)3)-? V(H2)-?
Розв'язання.
І спосіб.
Записуємо рівняння реакції:
3 моль x г у л
2Al + 3H2SO4 = Al2(SO4)3 + 3H2↑
2 моль 342 г 67,2 л
Над формулами речовин записуємо дані, що є за умовою задачі.
Мольні співвідношення речовин показують коефіцієнти рівняння. Прореагувало 3 моль магнію Al з утворенням 1 моль алюміній сульфату Al2(SO4)3 і виділенням 3 моль водню H2 (1 моль газу за н.у. займає об'єм 22,4 л, а 3 моль займає об'єм у три рази більший 67,2 л).
Обчислюємо молярну масу (M г/моль = Mr) алюміній сульфату й, відповідно, масу 1 моль.
Mr(Al2(SO4)3)=2•Ar(Al)+3•Ar(S)+12•Ar(O)=2•27+3•32+12•16=342,
M(Al2(SO4)3)=342 г/моль. Маса 1 моль=342 г.
Записуємо під формулами речовин у рівнянні реакції.
Складаємо дві пропорції і розв'язуємо їх.
Пропорція для обчислення маси алюміній сульфату:
3 моль / 2 моль = х г / 342 г, звідси х=3 моль • 342 г / 2 моль=513 г.
Пропорція для обчислення об'єму водню Н2:
3 моль / 2 моль = х л / 67,2 л, звідси х=3 моль • 67,2 л / 2 моль=100,8 л.
Відповідь: m(Al2(SO4)3)=513 г; V(H2)=100,8 л.
ІІ спосіб.
Записуємо рівняння реакції: 2Al+3H2SO4=Al2(SO4)3+3H2↑
Мольні співвідношення речовин показують коефіцієнти рівняння. Прореагувало 2 моль магнію Al з утворенням 1 моль алюміній сульфату Al2(SO4)3 і виділенням 3 моль водню H2, кількість речовини алюміній сульфату у 2 рази менша, а водню у 1,5 рази (3:2=1,5) більша, ніж кількість речовини алюмінію, тому y(Al2(SO4)3)=y(Al):2=3 моль:2=1,5 моль, а y(H2)= y(Al)•1,5= 3 моль•1,5 = 4,5 моль.
Обчислюємо масу алюміній сульфату кількістю речовини 1,5 моль
З формули y=m/M, де М г/моль=Мr, знаходимо масу m=y•M.
Mr(Al2(SO4)3)=2•Ar(Al)+3•Ar(S)+12•Ar(O)=2•27+3•32+12•16=342.
M(Al2(SO4)3)=342 г/моль.
m(Al2(SO4)3)=1,5 моль•342 г/моль=513 г.
Обчислюємо об'єм водню кількістю речовини 4,5 моль за формулою V=Y•Vм, де Vм=22,4 л/моль за н.у.
V(H2)=4,5 моль•22,4 л/моль=100,8 л.
Відповідь: m(Al2(SO4)3)=513 г; V(H2)=100,8 л.