Ата-ана – отбасының асыл діңгегі. Балаға жарық дүние есігін сыйлап, оны өсіріп тәрбиелеуші, өмірдің бір кірпіші болып қалануына септігі тиетін жандар.
Менің де осындай алтын ата-анам барына мың да бір шүкір. Әрқашан маған демеу болып, менің өмірде адаспай жол табуыма, жетістіктерге жетуіме тілектес адамдар болса, соның бірден-бірі – менің ата-анам. Мен олармен әрқашан мақтанамын. Асқар таудай әкем – менің тірегім. Менің- қамқоршым. Өмірде жол сілтеп, тәрбие беріп отырған әкеме сансыз мадақ айтамын.
Ал, анам жайлы айтар болсам, әрине, айтып тауыса алмаспын. Менің анам-менің жүрегім, менің-тілекшім, менің-жанашырым, менің –баға жетпес асыл қазынам. Анам- жапырағын тереңге жайған алып бәйтерегім. Ал, біз сол бәйтеректен қанатын енді ғана қатайтып біріміз ұштық, енді біріміз өз ұямызды тауып кетпесек те, ана жылулығынан алыстамыз. Оның әрбір айтқан сөздері жүрегімде мәңгі сақтаулы. Маған осындай керемет жандарды сыйлаған Аллаға шексіз ризамын.
Өмір – адам үшін Жаратқанның тамаша сыйы мен таңқаларлық сыны. Тірліктің тәттісіне тойымсыз пенде жалғанның жалтырағына масаттанып, оның усойқы шырмауығына қалай шырмалып, шырғалаңға түскенін де білмей қалады. Атақ-абырой, шен-шекпен, бақыр-байлық, дүние-думанда да қанағат қадір екенін ұмытып, у ішеді де, естен танады. Орынсыз өкпелеп, текке тіл безеп, жанын шырылдата жанталасып, даңғой дарақыланып, беймаза күй кешеді. Басқа қонған бақ пен қолда бардың бағасын білмей, тағы да у ішеді де, сары уайымға салынады. Шіркін, осы ушыққан дертке шипа боларлық ем-дәр у бар ма екен?! Тірліктің «алқындысынан» тым құрыса қас-қағым сәтке ес жиып, жүрегіміздің соғысына құлақ қойып, оның айтар сырын тыңдап көрелікші.
Жүректі мазалаған бұл ойлар ескінің естелігі немесе болашақтың болжамы емес, заманға өзіндік, өзгеше заманауи көзқарас. Сағыныш та емес, қиял да емес, заман мен замандас туралы ой, оларды жаңаша танып, жете түсінуге талпынған жүректің сыры. Кезінде ақын Мұқағали Мақатаев:
«Мен іздеген нұр-бақыт,
ұстатпаса, зуласын.
Тек жүрегім бір уақыт,
Жүксіз қарап тұрмасын.
Жүрек болып туғасын...»,
деп қазақ жырының жүрекке жүгінгенін өзінің өлең жолдарында көркем өре отырып «Соғады жүрек» атты туындысын дүниеге әкеліп еді.
Иә, жүрек болып туғасын... жанады, өмірді жан-тәнімен сүйеді, сағынады, еске алса, жабығады да жұбанады. Ал, өмір маусымдарын зерделесек, «Көктем-жүрек» – балауса шақ, «Жаз-жігер» – нағыз қамал алып, орда бұзар кезең, «Күз-ақыл» – ата атанып, бәйгеге қосқан жүйрігіңнің тізгінін тартар тұс. Соның бәрінен сүрініп жүріп те сергек өткен адам үшін немере сүйіп, ұрпақ қызығына ағыл-тегіл шаттанатын және оларға ақ батаңмен ақжол тілейтін мәуелі маусым – «Қыс-парыздың» да орны ерекше-ау! Бірақ, Көктемің – жырлы, Жазың – бәйгелі, Күзің – сырлы, ал Қысың – сабырлы болсын десең, сол есею кезеңдерінің алмасқан сәттерін дер кезінде жазбай аңдап, соған лайық мінез таныта білсек, қандай! Жалғанның оп-оңай жазым етер алдамшы «қызығына» босқа малданып, текке арамтер болмай, өзіңнің жас пен жасамыс, егде мен еңкейген жылдарыңның әрқайсысының бағасын біліп, қадір-қасиетіңді жоғалтпау ләзім шығар.
«Атысу, аңдысу мен таласудың,
Санасу, табысу мен жарасудың,
Мінезін мынау а ң
Білсем деп құпиясын аласұрдым...»
(М. Мақатаев, сонда).
Тірліктің тәтті ұйқы мен ашкөз қомағайлықтан, яғни өзіңді-өзің еркін меңгеріп, ерік-жігеріңді билей алмаудан асқынатын әсіре «қызылы» мен әзәзіл ләззатына салынып, көрсеқызарлық, құмарлық, мансапқорлық, дүниеқоңыздық сияқты сырқатына шалдықсаң-ақ, шектен көп шекер де «У» - ға айналып, тірідей «жерлеп» тынады. Сондықтан адам рухы асқақ болып, тән оның құлы ретінде қызмет етсе, шіркін! Керісінше жағдайда, пенденің хайуаннан айырмасы, фәниде мән-мағынасы жоқ. Кемеңгер Шәкәрім қажы айтпақшы: «Тән – терезе, ой қожасы; оймен анық байқасаң» немесе «жан қожа тәнге, тән құлы; еріксіз айдап жүр демек».
Жан адамды жүрек арқылы билейді. Жүрек аса сезімтал: көреді, естиді, сөйлейді және талдайды, зерделейді, түйіндейді, шешім қабылдайды. Жүрек сезім пернесі арқылы тыныстайды және өз әмірін тағы да сол сезім құдіреті арқылы жеткізеді. Ал, сезімнің дүр қасиетін бір сөзбен айтып жеткізу мүмкін бе?! Көк жүзінен себезгілеген сәуледей жарқын, самал сүйген гүлдей нәзік, телегей теңіздей тұңғиық, кеңістіктей шексіз де шетсіз ол... нәзік, мөлдір, терең, сыршыл, жүйрік, намысшыл және мейірімді, қатал, аса кешірімшіл. Себебі, ол алғыр, адал, сабырлы, жанашыр, батыр, зерделі, өкпешіл, аса әділетті.
Жүректен туса солай, жүректерге жетеді. Қуантады, ренжітеді, толғантады, тебірентеді. Маңдайыңды, тіпті тасқа ұрғыза отырып та үйретеді, үлгі етеді. Сезім сөлін сезіне алсаң, көгінде шарықтап, тереңінде тебірене алсаң, «өмір» деп, лүпіл қаққан жүрек тілін түсіне алсаң, адам деген атты ардақтай алсаң, үкілеп, үміт артады. Алға мақсат қоясың, арман қанатында қалықтап, шыныға түсесің, адам боп өтуді аңсайсың. Егер сезім селкеу тартса, сөзде салмақ, істе қадір, тірлікте мағына қалмайды. Адамға тән асыл қасиеттерді азырқанып, оларды нағыздандырмақ болып нағыз адам, жаңа адам, нағыз батыр, нағыз ғалым, нағыз туыс, тіпті мөлдір махаббат, т.с.с. іздеп әлекке түсетініміз де сол адами құндылықтардың сұйылған татымсыз сиқы ғана. Шындығында, адам мен оған тән адами қасиеттер – ешқандай қосымшасыз-ақ асқақ.
Сезім – қатал. Шынайы болған соң солай. Найзағайдай жарқылдайды, жаныңды шүберекке түйесің. Жүректен туған соң солай. Сене тұрып, сүйе тұрып алдансаң. Аянбайды ол. Небір қатыгез қару-жарақ та, зәрлі зілзала да оның жанында түкке тұрмайды. Ештеңені бүйім көрмейді. Сезім наласы жойқын. Назаланған жүрекке де, жазаланған жүрекке де – жантәсілім. Жарады, жарылады. Жалын жүрек күрт суынса – күлпарша. Жүректегі жарылысқа тең келетін ешқандай қуат жоқ.
Сезім – сабыр екен... сарыуайымға салынбай, сабыр табу да рухқа тәуелді-ау!
1. Отъезд купца, просьбы дочерей. «Наказы дочерей».
2. Скитания купца в поисках подарков дочерям. «Подарки дочерям».
3. Заколдованный замок и его хозяин. «Договор с чудовищем».
4. Возвращение купца с подарками и просьба о помощи. «Выбор дочери».
6. Младшая дочь купеческая в замке у чудовища. «Девушка и чудовище».
7. Возвращение младшей дочери и коварный замысел сестер. «Коварство и любовь».
8. Снятие заклятья и пир на весь мир. «Прекрасный королевич и купеческая дочь».
Пересказ от лица младшей дочери
1. Батюшка уезжает за товаром, попросила его привезти мне цветочек аленький, что нет краше в мире, который привиделся мне во сне, сама не знаю зачем.
2. Вернулся батюшка почерневший от горя, я стала пытать, что случилось.
3. Признался батюшка мне, что все случилось из-за проклятого цветочка аленького.
4. Раз моя была просьба, я и пойду за батюшку служить чудовищу, схватила цветочек и перенеслась в заколдованный замок, все сделала, как батюшка рассказывал.
5. Страшно было мне сначала, а потом привыкла я слышать громовой голос хозяина замка.
6. Попросила его показаться мне, он долго отказывался, а как увидела его, так и упала без памяти.
7. Стыдно мне стало за себя, стала вновь уговаривать дорого мне друга показаться хоть издали, а когда показался он, то смогла сдержать себя, стали с ним разговаривать. Да гулять каждый день.
8. Попросилась отпустить меня к батюшке, так соскучилась, разрешил друг мне повидать батюшку, но велел вернуться скорей.
9. Взяла я цветочек аленький и перенес он меня вмиг к батюшке родимому.
10. Радуюсь встрече с отцом и сестрами, а сама минуты считаю до возвращения к другу милому, любимому, скучаю по нему.
11. Узнала о коварстве сестриц моих, опоздала к назначенному сроку, слышала голос друга милого, что умирает он без меня, не перенес того, что я слово свое нарушила.
12. Схватила я цветочек аленький и оказалась в саду заколдованном, только нет друга милого, вдруг вижу: лежит, на пригорочке. Вернула я цветочек аленький на место, обняла мертвого друга милого и стала кричать, что люблю его как жениха желанного, ведь так оно и было уже, полюбила я его всем сердцем моего желанного.
13. Потеряла сознание, а когда очнулась, увидела и батюшку, и сестриц, а рядом с собой королевича прекрасного, который назвал меня невестой своей и рассказал всем, что заколдован был тридцать лет назад, а я с него чары своей любовью и верностью сняла.
14. Устроил пир на весь мир мой возлюбленный принц-королевич, и все за меня радовались: и батюшка, и сестры милые.