Question

Раскажыце пра жыццёвы шлях Ф. Багушэвіча, яго ўдзел у паўстанні 1863—1864 гг.

Answer 1

Пісьменнік нарадзіўся 21 сакавіка 1840 года ў вёсцы Свіраны на Віленшчыне ў сям’і небагатага беларускага шляхціца каталіцкага веравызнання. Аднак сапраўдны «родны кут» пісьменніка — гэта вёска Кушляны цяперашняга Смаргонскага раёна, куды сям’я Багушэвічаў пераехала ў 1846 годзе. Тая старая хата, у якой Францішак правёў свае лепшыя дзіцячыя і юнацкія гады, не захавалася. Але ў атачэнні стагадовых ліп і ясеняў стаіць дагэтуль другая хата, якую ў канцы 1890-х гадоў пабудаваў сам пісьменнік і дзе ён жыў і тварыў ажно да сваёй смерці 28 красавіка 1900 года. У гэтай хаце ў 1990 годзе распачаў сваю працу літаратурна-мемарыяльны музей Ф. Багушэвіча. Пачатковую адукацыю Францішак атрымаў дома, з дапамогай «дарэктараў» (найманых настаўнікаў). Потым была Віленская гімназія, якую ў ліку чатырох лепшых вучняў ён скончыў якраз у год адмены прыгоннага права. У тым жа годзе паехаў у сталіцу Расійскай імперыі і стаў студэнтам фізіка-матэматычнага факультэта Пецярбургскага ўніверсітэта, які годам раней (толькі юрыдычны факультэт) закончыў Кастусь Каліноўскі. Вярнуўшыся на радзіму, Ф. Багушэвіч едзе працаваць настаўнікам у Доцішкі (цяпер у Воранаўскім раёне). У студзені 1863 года пачынаецца паўстанне пад кіраўніцтвам

К. Каліноўскага, у якім дзейсны ўдзел прымае ўся сям’я пісьменніка. Францішак змагаўся з царскім войскам у мясцінах, дзе яго ніхто не ведаў. Цяжка паранены, ён тайна лечыцца пад Беластокам, потым, каб пазбегнуць арышту, перабіраецца ва Украіну. З дапамогай сваякоў і сяброў ён паступае ў

1865 годзе ў Нежынскі юрыдычны ліцэй, які заканчвае праз тры гады. Працуе судовым следчым у розных гарадах Украіны і Расіі, ажно пакуль у 1874 годзе не пасяляецца ва ўкраінскім горадзе Канатопе. Тут ён ажаніўся з былой мінчанкаю Габрыэляй Шклёнік, тут у яго нарадзіліся дачка Канстанцыя і сын Тамаш. І толькі праз дваццаць гадоў пасля паўстання, калі ў сувязі з каранацыяй новага рускага цара Аляксандра ІІІ з’явіўся ўказ пра амністыю яго ўдзельнікаў, ён з сям’ёй вяртаецца на радзіму.

Працаваў у судовай палаце. Асноўнымі кліентамі яго былі сяляне і гарадская бедната. Пісаў артыкулы ў часопіс « «Край”. Менавіта ў віленскі перыяд разгарнулася яго літаратурная і публіцыстычная дзейнасць.

Дарункам лёсу была для Францішка Багушэвіча спадчына, атрыманая ім пасля смерці варшаўскага сваяка Тадэвуша ў 1896. Паэт здолеў разлічыцца з пазыкамі, адбудаваць нанова занядбаную бацькоўскую сядзібу ў Кушлянах. 20 мая 1898 Ф. Багушэвіч напісаў заяву на фактычнае вызваленне ад абавязкаў прысяжнага паверанага пры Віленскім акруговым судзе. Ён кінуў службу ў царскім судзе, дзе наспеў востры канфлікт з некаторымі калегамі і начальствам, каб аддацца творчай працы.

Пасля звальнення жыў у в. Кушляны (цяпер Смаргонскі раён), дзе і памёр. Пахаваны ў вёсцы Жупраны Ашмянскага раёна.