Құтадғу білік» (Құтты білік) — Жүсіп Баласағұни (Баласағұн) шығарған дидактикалық поэма.
Бұл көне түркі тілінде жазылған, түркі тектес халықтардың ортақ қазынасы.
Көптеген зерттеушілер бұл поэманы саясат, мемлекет басқару, әскери іс жөніндегі философиялық трактат деп жүр. Шындығында да, бұл жалаң әдеби дүние емес. Бұл бүтін бір тарихи кезеңнің мінез құлқын бойына сіңірген, қоғамдық саяси, әлеуметтік бітімі қанық, моральдық этикалық, рухани қазынамыздың негізі, арқау боларлық дүние. Ондағы бүгінгі тілімізге, ой толғамымызға төркіндес, етене жақын орамдарды көргенде, қазақ әдебиетінің солармен тікелей сабақтаса жалғасқан дидактикалық поэзия мен шешендік сөздердің, билердің орағытып, ой тастайтын кең тынысты толғамдарының дәстүрлі бірлігі «мен мұндалап» тұрады. Жүсіп Баласағұнның мемлекетті басқару қағидалары мен принциптерін, елге билік жүргізудің ережелері мен тәртібін, қоғам мүшелерінің мінез-құлық және әдеп-ғұрып нормаларын жыр еткен этикалық-дидактикалық мазмұндағы көркем туындысы.
Жүсіп Баласағұни «Құтты білікті» 1069—1070 жж. Баласағұн қаласында бастап, он сегіз айдың ішінде Қашқар қаласында аяқтаған. Қоғамдық әлеуметтік мәні терең, халықтың моральдық этикалық бағдарламасы іспеттес бұл еңбегін Қарахан мемлекетінің сол кездегі билеушісі Табғаш Арслан хан Боғратегінге тарту еткен. Түркі халықтарының тарихында бұл кезең исламның ресми қабылдауымен ерекшеленеді. [1]Құтадғу Біліг [2]– Жүсіп Баласағұнидың еңбегі. Түркия ғалымдары 1942–43 ж. «Құтадғу Білігтің» үш нұсқасын да Стамбұлдан үш томдық кітап етіп шығарды. Дастанды зерттеу ісіне, әсіресе, түркі ғалымдары Р.Р.Арат, М.Ф.Кепрюлд және А.Дильгар, т.б. көп еңбек сіңірді. «Құтадғу Біліг» дастаны орта ғ-ларда бүкіл түркі әлеміне түсінікті болған Қарахан әулеті мемлекеті түріктерінің тілінде жазылған.
Раннее приобщение детей и подростков к вредным привычкам является одной из серьезных проблем современного общества. Вредные привычки закладываются в школьном возрасте, и их распространение увеличивается по мере взросления. Вредные привычки сокращают продолжительность жизни человека, что делает их несовместимыми со здоровым стилем жизни. Они часто провоцируют детей и подростков на асоциальные формы поведения. Злоупотребление различными веществами, изменяющими психическое состояние человека (курение табака, употребление алкоголя, ингаляторов, наркотиков), но не доводящее его до физической зависимости от указанных веществ, специалисты называют аддиктивным поведением. Это название произошло от английского слова "addiction", которое переводится как пагубная привычка, порочная склонность, пристрастие к чему-либо. Для определенной группы детей и подростков такое поведение может реализоваться интересом ко всем видам токсических веществ от никотина до наркотиков. Именно пристрастие, но еще без физической зависимости, характерно для детей и подростков школьного возраста.
Естественным сдерживателем интереса подростков к наркотическим веществам является их увлеченность интеллектуальным или физическим самосовершенствованием. Занятия физическими упражнениями и спортом оказывают огромную в ограждении молодежи от дурных привычек. Ученые установили, что человек прибегает к вредным привычкам в результате неправильной организации собственного досуга, нестабильности эмоционально-волевой сферы личности. Занятия спортом, снимая проблему бесцельного времяпрепровождения, являются важным фактором вытеснения комплексов неполноценности, придают молодому человеку уверенность в себе, повышают его активно противостоять влияниям "дурной" компании.
7<15<20
2)0,8>0,3 и 0,8<1
0.3<0.8<1
3)-1>-5 и -1<0
-5<-1<0
4)m+n<k
5)k<p+z