Sinonimlar(ma’nodosh so’zlar) – shakli har xil, ma’nosi bir – biriga yaqin bo’lgan so’zlar. Sinonimlar bir so’z turkumi doirasida yuzaga keladi barcha so’z turkumlarida sinonimlik mavjud. Sinonimik qatordagi asosiy so’z dominanta deyiladi. U uslubiy betaraf bo’ladi: masalan: yuz, chehra, jamol, bashara, turq. Yuz – dominanta, asosiy so’z, u uslubiy betaraf.
Chehra, jamol – ijobiy bo’yoqdor so’zlar.
Bashara, turq – salbiy bo’oqdor so’zlar.
Leksik (lug’aviy) sinonimlar– so’zlar sinonimligi. Lug’aviy sinonimlar o’z ichiga ikkiga bo’linadi:
1) to’iq sinonimlar – o’zlashgan so’zlar sinonimligi: tilshunoslik - lingvistika, doston - poema, amr - farmon - buyruq, bahor - ko’klam, kosmos - fazo…
2) ma’noviy sinonimlar – so’zlar bir - biridan nozik ma’nosi bilan farq qiladi: nam-ho’l-shalabbo, taqillatdi-dukillatdi-gursillatdi…
Frazeologik sinonimlar– iboralar sinonimligi: qo’lni yuvib qo’ltiqqa urish-hafsalasi pir bo’lish; kayfi uchib ketdi-yuragi yorilayozdi, og’zi qulog’ida-boshi osmonda-hursand…
Grammatik sinonimlar– Grammatik vositalar sinonimligi: kelgani (-ga, -dan, uchun) hursand ; yangiliklar (-ni, -dan, haqida) gapiring; mehmonlar (-ning, -dan) ulug’i; kel (-yapti, -ayotir, -moqda)…
Sinonim so’zlar agar ko’p ma’noli bo’lsa bir necha sinonimik qatorda ishtirok etishi mumkin: o’rin - joy, o’rin - mansab; bitirda - tugatdi, bitirdi - yo’q qildi…
Bir o’zakdan yasalgan so’zlar ham o’zaro sinonim bo’lishi mumkin; chopqir - chopag’on, baodob - odobli..
Tub so’z yasama so’z bilan sinonim bo’la oladi: his - sezgi; savol - so’roq…
Antonimlar (zid ma’noli so’zlar)– qarama – qarshi so’zlar. Antonimlar bir so’z turkumi doirasida yuzaga keladi. Son, olmosh, yordamchi so’zlarda antonimlik munosabati yo’q.
Leksik antonimlar– so’lar antonimligi: yaxshi - yomon, katta -kichik, kun -tun…
Frazeologik antonimlar– iboralar antonimligi: labi labiga tegmaydi – og’ziga cho’p slogan, yerga ursa ko’kka sapchiydi – qo’y og’zidan cho’p olmagan…
Affiks antonimlar– qo’shimchalar antonimligi: ba-be, -li, -siz…
Anotimlikni yuzaga keltiruvchi uch asosiy belgi:
a) shakliy jihatdan har xillik;
b) ma’noviy jihatdan har xillik;
c) ma’nodagi o’zaro zidlik;
Muayyan so’z sinonimik qatordagi har bir so’z bilan alohida – alohida antonimlik hosil qila oladi: xunuk-chiroyli, go’zal, zebo…
Bir so’z agar u ko’p ma’noli bo’lsa, har bir ma’nosi bilan alohida antonimlik hosil qilishi mumkin: qattiq – yumshoq, qattiq – saxiy… Antonimlar adabiyotdatazodatamasi bilan yuritiladi.
Omonim so’zlar (shakldosh so’zlar)– shakli bir xil, ma’nosi har xil bo’lgan so’zlar. Adabiyotdatajnisatamasi bilan yritiladi.
Leksik omonimlar– so’zlar omonimligi: kul, kuy, tosh, tuz, qovoq, soch, oq, un, toy, asar, quymoq, erish, chang, bahr…
Frazeologik omonimlar– iboralar omonimligi: boshga ko’tarmoq (hurmat qilmoq, to’palon qilmoq); ko’z yummoq (vafot etmoq, e’tiborsizlik qilmoq); dam bermoq (hordiq, havo yubormoq, damini berib tashlab ketmoq)…
Affiks omonimlar– qo’shimchalar omonimligi: -m (egalik qo’shimchasi, so’z yasovchi qo’shimcha); -ni (ot, sifat yasovchi qo’shimcha, shakl yasovchi qo’shimcha); -q (ot va sifat yasovchi qo’shimcha)…
Tasviriy ifodalr omonimligi- ilm maskani – maktab, oliygoh; qora oltin – ko’mir, neft; aql gimnastikasi – shaxmat, matematika; asr vabosi – SPID, giyohvandlik, sevgi…
Omonimlar bir yoki bir necha so’z turkumi doirasida yuzaga kelishi mumkin:
a) bir turkum doirasida: son, rasm, qovoq, bog’, suz, tuy (ot va fe’l);
b) ikki turkum doirasida: tut, sol, ol, tur, soch, qur, qo’r, terma;
c) uch turkum doirasida: tom, hur, tik, oshiq.
Omonimlik bir so’z turkumi doirasida bo’lsa, Grammatik shakllar qo’shilsa ham, omonmlik saqlanadi: tortdim (sudradim); tortdim (o’lchadim); siri (davlat siri); siri (idish siri).
Omonimlik bir necha so’z turkumi doirasida bo’lsa, Grammatik shakllar qo’shilsa omonimlik yo’qoladi;
o’t, otkabi so’zlarda qo’shimcha yo’qolgach, omonimlik qisman yo’qoladi; ya’ni o’t so’zi maysa, olov, tan a’zosi ma’nosida saqlanadi, lekin fe’l ma’nosi yo’qoladi. Omonim va ko’p ma’noli so’zlar kontekstda (gap, matnda) odatda bitta ma’noni ifodalaydi:Tutdaraxtini ekdim.
Paronimlar– aytilishi bir-biriga yaqin bo’lgan so’zlar: asr-asir, bormoq-barmoq, chopon-cho’pon, nufuz-nufus, adl-adil, dovon-devon, oriq-ariq… paronimlar bir yoki bir necha so’z turkumi doirasida hosil bo’ladi. Orfoepiya qoidasiga rioya qilmaslik natijasida paronimlar yuzaga kelishi mumkin.
Объяснение:
2) Бүгінгі қазақ жерінде 45000 өзен, 85000 көл бар.
3) Алтай, Ұлытау, Қаратау, Мұғаджар, Алатау, Орал таулары да осы даладан орналасқан.
4) Біздің заманымазға дейінгі мың жылдық ың соңында түріктер ең жылдам жануар - жылқыны колған үйреткен.
5) Тек Сырдария бойында 300 - ге жуық қала мен ауыл болған. Янғи көшпелі дала мен қалалық өркениеттер Сахарада бір уақытта дамыды.
6) Зергерлік өнердің "аң стилінде" тангажайып өнері дамытты.
7) Осы Ұлы Далада өркендеген түркі елі (Түрік қағанаты 551 744)- Еуразия Сахарасындағы алғашқы империя.
Объяснение:
Я не уверена, что всё правильно
Генотипы родителей: мать — АаХDХd, отец — АаХDУ;
2) Родители образуют по четыре типа гамет, для решения задачи необходимо построить решетку Пеннета.
Возможные генотипы и фенотипы детей:
мальчик глухой, дальтоник 1 ааХdУ :
девочки с нормальным слухом и нормальным зрением 1 ААХDХD : 1 АAХDХd : 2 АаХDХD : 2 АаХDХd :
мальчик с нормальным слухом и нормальным зрением 1 АAХDУ : 2 АaХDУ : мальчики с нормальным слухом дальтоник 1 АAХdУ : 2 АаХdУ : девочка глухая с нормальным цветовым восприятием 1 aaХDХD : 1 aaХDХd : мальчики глухие с нормальным цветовым зрением 1 aaХDХD : мальчик глухой дальтоник 1 aaХdУ
3) Ребёнок — глухой дальтоник — его генотип aaХdУ, пол — мужской (или мальчик). Вероятность рождения ребенка с обеими аномалиями — 1/16.
4) Законы наследственности: Независимое наследование между первым и вторым признаком; сцепленное с Х-хромосомой по второму признаку.