Троян был самым лучшим императором Рима, при нём были совершены последние завоевания в истории Рима. Траян открывает собой ряд императоров, сделавших второй век лучшей эпохой империи: все они: Адриан (117-138), Антонин Пий (138-161), Марк Аврелий (161-180) - провинциального происхождения (испанцы, кроме Антонина, который был из южной Галлии) ; все они обязаны своим возвышением усыновлению предшественника. Траян как полководец, империя достигла при нём наибольшего объёма.
Римляне назвали Траяна «наилучшим императором» за его справедливость. Он строго следил за исполнением законов. Заботясь о бедных, император создал фонд для оказания неимущим. Каждого сенатора Траян обязал вкладывать треть своих богатств в развитие хозяйства на италийских землях. Италия перестала зависеть от поставок хлеба из Египта и сама обеспечивала пропитанием своих жителей.
Б.з.д. 2 мыңжылдықтың алғашқы ширегі бітер кезде (Қола дәуірі) Еділ мен Алтай арасында мал шаруашылығымен айналасқан адамдар қола жасауды меңгерді. Оңтүстік Сібірдегі Ачинск қаласы маңындағы Андроново селосынан қола дәуірі ескерткіштері алғаш рет табылды. Оны 1913 ж. Б.Г. Андрианов ашты. Ғылымда шартты түрде Қазақстан жеріндегі қола дәуірі ескерткіштерін Андронов ескерткіштері деп атайды. Бұл атауды ғылыми айналымға 1927 жылы С. А. Теплоухов енгізген. 1927 жылы археолог М.П.Грязнов осындай қорымды Батыс Қазақстаннан да тапты. Андронов ескерткіштері Қазақстан, Орта Азия, Сібір жерлерінен табылып отыр. Андронов мәдени-тарихи қауымының негізгі орталықтарының бірі Қазақстан аумағында болды. Батыс аудандардың андроновтық тұрғындары қима мәдениетінің туысқан тайпаларының ықпалына үнемі түсіп және өз тарапынан оларға тікелей ықпал жасап отырды. Археологиялық деректер андроновтық тұрғындардың басым көпшілігі отырықшылық өмір сүргенін көрсетеді. Қоныс-мекендер кең жайылма шалғыны бар өзендердің жағаларына орналасты. Патриархаттық отбасылардың үйлері үлкен жер төбелер болды; олардың жанынан әр түрлі шаруашылық жайлар мен мал қамайтын қашалар салынды. Бұл қоныс-мекендерге мал бағу кәсібі едәуір басым малшылық-егіншілік шаруашылығының кешенді сипаты тән болды.
