Ш. Ш. Уәлихановтың ата-бабалары байырғы сұлтандар әулетіне жатады. Оның бабасы, Орта жүздің ханы Абылай алғашқылардың бірі болып Ресейдің қол астына кіріп, өмірінің соңына дейін Ресеймен сауда және саяси байланыс жасап отырды. Абылайдың үлкен баласы, Орта жүздің соңғы ханы Уәли бұл байланысты одан әрі дамыта түсті*2. Шоқан Уәлиханов фамилиясына туған атасы Уәли есімін алады.
ХIХ ғасырдың екінші жартысында Г. Н. Потанин жазып алған Уәлихановтардың отбасына қатысты әңгімеде былай делінеді: «Уәли ханның екі қыстауы болған, бірі - Көкшетаудың шығыс жағындағы хан көлінде, екіншісі - Сырымбетте. Абылайдың бәйбішесі Сайманнан өрген ұрпақтар қазір де сонда (яғни, Бурабай жағасында) тұрады. Айғанымның (Уәли ханның кіші әйелі) балалары Сырымбетте»*3.
Уәли хан мен оның ұрпақтарына мұрасы ретінде тиген Бас орда Бурабай көлінің жаға-сында орналасқан және ол түрліше (Орда, Хан көлі, Ханның Қызылағашы т. с. с.) атпен белгілі болатын.
Хан билігі жойылып, «Сібір қырғыздары жөніндегі Жарғы» қабылданғаннан кейін Уәли ханның мұрагерлікке қалдырған жерлері балаларына бөлініп берілді. Оның қара шаңырағы Қызылағаш үлкен баласы Ғұбайдоллаға және оның ұрпақтарына көшіп*4, ал Сырымбет Уәлидің кіші әйелі Айғанымның балаларының еншісіне тиді.
Ш. Ш. Уәлихановтың ата-бабалары байырғы сұлтандар әулетіне жатады. Оның бабасы, Орта жүздің ханы Абылай алғашқылардың бірі болып Ресейдің қол астына кіріп, өмірінің соңына дейін Ресеймен сауда және саяси байланыс жасап отырды. Абылайдың үлкен баласы, Орта жүздің соңғы ханы Уәли бұл байланысты одан әрі дамыта түсті*2. Шоқан Уәлиханов фамилиясына туған атасы Уәли есімін алады.
ХIХ ғасырдың екінші жартысында Г. Н. Потанин жазып алған Уәлихановтардың отбасына қатысты әңгімеде былай делінеді: «Уәли ханның екі қыстауы болған, бірі - Көкшетаудың шығыс жағындағы хан көлінде, екіншісі - Сырымбетте. Абылайдың бәйбішесі Сайманнан өрген ұрпақтар қазір де сонда (яғни, Бурабай жағасында) тұрады. Айғанымның (Уәли ханның кіші әйелі) балалары Сырымбетте»*3.
Уәли хан мен оның ұрпақтарына мұрасы ретінде тиген Бас орда Бурабай көлінің жаға-сында орналасқан және ол түрліше (Орда, Хан көлі, Ханның Қызылағашы т. с. с.) атпен белгілі болатын.
Хан билігі жойылып, «Сібір қырғыздары жөніндегі Жарғы» қабылданғаннан кейін Уәли ханның мұрагерлікке қалдырған жерлері балаларына бөлініп берілді. Оның қара шаңырағы Қызылағаш үлкен баласы Ғұбайдоллаға және оның ұрпақтарына көшіп*4, ал Сырымбет Уәлидің кіші әйелі Айғанымның балаларының еншісіне тиді.
Шоқанның әкесі, Абылай ханның немересі Шыңғыс Уәлиев 1811 жылы Қызылағашта (басқа деректер бойынша Сырымбетте) туған. Уәли қайтыс болғанда Шыңғыс жеті жаста еді. Шыңғыс жас кезінен бастап орыстармен тығыз қарым-қатынас жасады, Омбы әскери училищесін тамамдады, патша әкімшілігіне жақын қазақ ақсүйектерінің бірі болды. Әке мұрасына Уәлидің үлкен баласы Ғұбайдолла ие болу керек еді, алайда саяси себептерге байланысты ол өзінің бұл құқығына ие бола алмады. Сөйтіп отбасына Уәли ханның жесірі, Шоқан Уәлихановтың әжесі Айғаным (1783-1853 жж.) бас болады.
1) Географическое положение. Средняя Сибирь находится в Азии между Западной Сибирью и Северо-Восточной Сибирью, на севере между морем Лаптевых и Карским морем. Здесь расположена самая северная материковая точка России — м. Челюскин (п-ов Таймыр).
2) Рельеф и тектоническое строение. В Средней Сибири преобладает горный рельеф. На севере находятся Анабарское плато (905 м), плато Путорана (1678 м) и Северо-Сибирская низменность; на западе —Туранская низменность, на юго-востоке — Алданское нагорье, на юге — Ишимская равнина и Васюганская равнина, а ещё южнее Барабинская низменность и Кулундинская низменность. Большая часть Средней Сибири расположена на Евразийской плите, а остальная часть — на Индо-Австралийской плите. Здесь различают два щита: Анабарский и Алданский. С конца палеозоя и до начала мезозоя преобладают лавовые покровы в виде ступенек и геологическое столбчатое тело в виде трубки с месторождением такого полезного ископаемого, как алмаз. Средняя Сибирь — крупное базальтовое плато, так как здесь повсюду расположены базальтовые горы (плато Путорана состоит полностью из базальта).
3) Климат. Климат Средней Сибири резко-континентальный. Это можно объяснит тем, что Атлантический океан, расположенный к западу, сильно отдалён от Средней Сибири. Тихий океан, находящийся к востоку, тоже сильно отдалён от Средней Сибири. Это можно объяснить наличием большого кол-ва горных систем. Поэтому в этих местах проходит очень малое кол-во ВМ (воздушных масс) и океаны почти никак не влияют на эту зону. А ВМ Северного Ледовитого океана, приходящие с севера, имеют недостаточно для смягчения климата. С приходом зимы происходит образование Азиатского антициклона с очень сухой и почти безоблачной погодой (до -52°C). Летом здесь весьма жарко и сухо (до 40°C). Годовое кол-во осадков очень низкое (примерно 120-150 мм).
4) Природные зоны. В Средней Сибири располагаются следующие природные зоны: тундра, лесотундра, тайга (северная и южная), степь и лесостепь. Тундра находится севернее всех, затем немного южнее расположена лесотундра, посередине Средней Сибири расположена тайга (сначала северная, потом южная), а южнее всех протянулись такие зоны, как лесостепь и степь.
5) Ресурсы. В Средней Сибири расположено очень много разных ресурсов. Особенно выделяются следующие ресурсы:
-минеральные (железо, калийная соль, каменная соль, каменный уголь, бурый уголь, слюда, графит, золото);
-топливные (нефть, природный газ, уголь, никель, медь, цинк, свинец, молибден, платина);
-биологические (медуница, горноколосник, высокая заманиха, северный олень, горностай, белка, медведь);
-водные (река Енисей, озеро Байкал, река Лена, озеро Таймыр, Карское море, море Лаптевых).