Литосфералық тақталар -Жер литосферасының мейілінше ауқымды бөліктері. Литосфералық тақталар тектоникасы, немесе жаңа жаһандык тектоника деп аталатын геотектоникалық тұжырымдамаға сәйкес, жердің литосфералық қабаты он бес шамалы ірі-ірі дербес литосфералық тақталарға дараланған; бұл тақталардың әрқайсысы астеносфера бетімен көлбеу бағытта ұдайы жылжып отырады (континенттер ығуы, мұхит түбінің спредингі). Әрбір литосфералық тақта мүхиттық орталық жоталардың нақ орта тұсына сәйкес келетін мұхиттық рифтер түрінде көрініс беретін созылу аймағынан Беньофф-Заварицкий-Вадати белдемі деп аталатын сығымдалу белдеміне қарай жылжиды. Аталған белдем екі қозғалмалы тақтаның бір-бірімен соқтығысу аймағы болып табылады, бұл соқтығысу жұқа мұхиттық литосфераның біршама қалың континенттік литосфера астына қарай сұғынуы (субдукция) немесе екі континенттің соқтығысуы (коллизия) нәтижесінде туындайды. Литосфералық тақталардың созылу не бір-бірінен ажырау шекаралары "дивергенттік шекаралар" деп аталса, олардың соқтығысу аймақтары "конвергенттік шекара" деп аталады. Литосфералық тақталар тектоникасы тұжырымдамасына сәйкес, Жер шарындағы тектоникалык белсенділік (жерсілкінулер, жанартаулар әрекеті, жылу ағымдарының жоғары мөлшері, цунами толқындары және т.б.) тек қана осы литосфера шекараларына шоғырланған (бұл өңірлер. Жекелеген Л.т-лардың көлбеу бағытта жылжу жылдамдығы орта есеппен жылына 1—2 см-ден 10—12 см-ге дейін жететіндігі анықталған. [1]
Современный рельеф Евразии был заложен в мезозое, однако современная поверхность формировалась под влиянием тектонических движений в неоген-антропогене. Это были сводово-глыбовые поднятия гор, нагорий и опускания впадин. Поднятия омолодили, а зачастую возродили горный рельеф. Интенсивность новейших тектонических движений привела к преобладанию в Евразии гор.
Средняя высота материка составляет 840м. Самыми мощными горными системами являются Гималаи, Каракорум, Гиндукуш, Тянь-Шань, с вершинами более 7-8 тыс. м.
На значительную высоту подняты Переднеазиатские нагорья, Памир, Тибет. Омоложение в ходе новейших поднятий испытали среднегорья Урала, Средней Европы и др. и в меньшей степени - обширные плоскогорья и плато - Среднесибирское плоскогорье, Декан и др.
Большую роль в рельефе Евразия играют и рифтовые структуры - Рейнский грабен, впадины Байкала, Мёртвого моря и др.
Новейшие опускания привели к затоплению многих окраин материка и обособлению примыкающих к Евразия архипелагов (Дальний Восток, Британские острова, бассейн Средиземного моря и др.). Моря не раз наступали на разные части Евразия в Их отложениями были сложены морские равнины, подвергавшиеся впоследствии расчленению ледниковыми, речными и озёрными водами.
Наиболее обширные равнины Евразия - Восточно-Европейская (Русская), Среднеевропейская, Западносибирская, Туранская, Индо-Гангская. Во многих районах Евразия распространены наклонные и цокольные равнины. Значительное влияние на рельеф северных и горных районов Евразия оказало древнее оледенение. В Евразия находится крупнейшая в мире площадь плейстоценовых ледниковых и водноледниковых отложений. Современное оледенение развито во многих высокогорьях Азии (Гималаи, Каракорум, Тибет, Куньлунь, Памир, Тянь-Шань и др.), в Альпах и Скандинавии, а особенно мощное - на островах Арктики и в Исландии. В Евразия обширнее, чем где-либо в мире, распространено подземное оледенение - многолетнемёрзлые породы и жильные льды. В областях залегания известняков и гипсов развиты карстовые процессы. Для засушливых районов Азии характерны пустынные формы и типы рельефа.
