Есептеуіш техника — есептеу және мәліметтерді өңдеу процессінің маңызды компоненті болып табылады. Есептеуге арналған алғашқы құрал ретінде есептеу таяқшаларын атауға болады, бұл құрал қазіргі кезде де бастауыш сынып оқушыларын есепке үйрету үшін қолданылады. Даму жолында бұл құралдар күрделене түсті (мысалы, финикиялық саз фигуралары).
Уақыт өте келе, қарапайым құрылғылардан күрделі құралдар пайда бола бастады: абак, логарифмдік сызғыш, механикалық арифмометр, электронды компьютер. Алғашқы есептеуіш құрылғылардың қарапайымдылығына қарамастан, олармен жұмыс жасауға үйренген адам, қазіргі заманғы калькуляторларды пайдаланғаннан да жылдам есептер жүргізе алады. Әрине, қазіргі заманғы есептеуіш құрылғыларының жұмыс өнімділігі және есептеу жылдамдығы ең жылдам есептегіш адамның өзін шаң қаптырып кетеі.
//Дан целочисленный массив из 40 элементов. Элементы массива могут
//принимать значения от -10000 до 10000. Написать алгоритм, который
//находит и выводит среднее арифметическое всех отрицательных элементов
//массива, оканчивающихся цифрой 7. Гарантируется, что хотя бы один
//такой элемент в массиве есть. Исходные данные объявлены так, как
//показано ниже. Запрещается использовать переменные, не описанные
//ниже, но разрешается не использовать часть из них.
const
N = 40;
var
//a : array[1..N] of integer;
i, s, r, x : integer;
sr: real;
begin
//Для любителей заполнять вручную:
//for i := 1 to 40 do readln(a[i]);
//Заполним массив 40-ка случайными значениями
var a := ArrRandomInteger(N+1, -10000, 10000);
//Гарантировано разместим число, оканчивающееся на 7
a[Random(0,40)] := -10 * Random(0,999) - 7;
//Уберем лишний элемент, созданный автоматически
a[0] := 0;
//Напечатаем массив
a.println;
writeln('----------------');
//Просмотрим весь массив и найдя отрицательное, оканчивающееся на 7
//число, учтём его
foreach i in a do
if (i < 0) and (i mod 10 = -7) then begin
r += i; s += 1; write(i,' ')
end;
//Выведем среднее арифметическое
writeln('Ср.ар: ',r/s)
end.