Пример задания: Какой год был раньше и на сколько был раньше: 33г. до н.э. или 33г. н.э.? Первый шаг - с простого карандаша и линейки чертим линию времени; Второй шаг - если события произошли в разные эры, делим линию времени на 2 части и подписываем их - с левой стороны - до н. э., а с правой стороны - н.э.; Третий шаг - на линии времени отмечаем нужные даты; Четвертый шаг - записываем решение задачи; Пятый шаг - записываем ответ. А) Знаменитый полководец древности Александр Македонский родился в 356 г. до н.э., а умер, когда ему было 33 года. Подсчитайте, в каком году умер Александр Македонский? Вычисления сделайте письменно, отметьте даты на ленте времени. Б) В 1929 г. археологи нашли кувшин, пролежавший в земле 3005 лет. В каком году кувшин был потерян? Вычисления сделайте письменно, отметьте даты на ленте времени. В) Война между древнегреческими городами Спарта и Афины началась в 380 г. до н.э. и длилась 30 лет. В каком году закончилась эта война? Вычисления сделайте письменно, отметьте даты на ленте времени. Г) Начерти в тетради ленту времени и точку отсчета исторических дат. Отметь на ленте времени год своего рождения. В каком веке это было? Д) Посчитай и запиши в тетрадь, через сколько лет после рождения Иисуса Христа ты родился. Е) В ХХVII веке до н.э. родился на территории Древнего Египта наш предок (отметь на ленте времени). Сколько веков с тех пор? Ж) Другой наш предок родился в Древней Греции в том же году, что и ты, но только до н.э. Сколько лет с момента его рождения? З) В 1380 г. н.э. произошла Куликовская битва, в 1945 г. наш народ разгромил фашистов (отметь на ленте времени). Какое событие раньше произошло и на сколько лет? И) В каких веках были события: 33 г. до н.э., 33 г. н.э., 988 г. н.э., 1700 г.? К) Какой год предшествовал 40-му году до н.э., а какой был следующим за ним?
Foydali qazilmalar, mineral xom ashyolar — Yer poʻstida qattiq, suyuq va gazsimon holatlarda uchraydigan, turli geologik jarayonlar natijasida toʻplangan hamda miqdori, sifati, joylashish sharoitlariga koʻra sanoatda ishlatishga yarokli boʻlgan tabiiy mineral moddalar. Foydali qazilmalar turli konlarni hosil qiladi. Paydo boʻlish sharoitiga koʻra Foydali qazilmalar konlari seriyalar — sedimentogen (gipergen), magmatogen (gipogen) va metamorfogen konlarga bulinadi (qarang Gipergen konlar, Gipogen konlar, Metamorfogen konlar). Geologik davr jihatidan Foydali qazilmalar konlari ichida arxey, proterozoy, rifey, paleozoy, mezozoy va kaynozoy yoshidagi konlar farq qilinadi. Shakllanish joyi jihatidan geosinklinal (burmalagan oblastlar) va platformalardagi konlar boʻladi. Qanday chuqurlikda paydo boʻlishiga koʻra, Foydali qazilmalar konlari ultraabissal (10–15 km dan chuqur), abissal (3–5 km dan chuqur), gipabissal (1,5 km chuqurlikda joylashgan) konlarga boʻlinadi. F.q Z guruhga: metall, nemetall va yonuvchilarga boʻlinadi. Metall Foydali qazilmalar sof metallar, qora, rangli, siyrak va radioaktiv metall rudalari, shuningdek, nodir yer elementlaridan iborat. Nemetall Foydali qazilmalarga konchilikkimyo xom ashyosi (turli tuzlar, gips, barit, oltingugurt, fosforitlar, apatitlar), olovbardosh, elektrotexnik, pyezooptik, issikdik va tovushni izolyatsiya qiluvchi, kislota va ishqorlarga chidamli xom ashyo, qurilish materiallari, qimmatbaho va texnik toshlar kiradi. Neft, yonuvchi gaz, toshkoʻmir va qoʻngʻir kumir, torf, yonuvchi slanetslar yonuvchi Foydali qazilmalarga mansub. Fizik holatiga koʻra, qattiq (qazilma koʻmirlar, rudalar, noruda Foydali qazilmalar), suyuq (neft, mineral suvlar) va gazsimon (yonuvchi tabiiy va inert gazlar) Foydali qazilmalar boʻladi. Mineral resurslar mamlakat, qitʼa yoki butun dunyo zaminidagi Foydali qazilmalar yigʻindisi boʻlib, sanoat ishlab chiqarishining muhim tarmoqlari (energetika, qora va rangli metallurgiya, kimyo sanoati, qurilish) taraqqiyoti negizi hisoblanadi. Mineral resurslar sanoatda ishlatilishiga qarab, bir qancha guruxlarga ajratiladi: a) yoqilgʻienergetika resurslari (neft, tabiiy gaz, kazilma kumir, yonuvchi slanetslar, torf, uran rudalari); b) kora va rangli metallurgiya xom ashyosi hisoblangan ruda resurslari (temir va marganets rudalari, xromit, boksit, mis, qoʻrgʻoshinrux, nikel, volfram, molibden, qalay, surma rudalari, nodir metallar rudalari va boshqalar); v) konchilikkimyo xom ashyosi (fosforit, apatit, osh tuzi, kaliy va magniy tuzlari, oltingugurt va uning birikmalari, barit, bor rudalari, brom va yod tarkibli eritmalar); g) tabiiy qurilish materiallari va noruda Foydali qazilmalarning katta guruhi, shuningdek, bezak, texnik va qimmatbaho toshlar (marmar, granit, yashma, agat, togʻ xrustali, granat, korund, olmos va boshqalar); d) gidrotermal mineral resurslar (yer osti chuchuk va mineral suvlari). Mineral boyliklar koʻp tabiiy resurslardan farqli ravishda qaytadan tiklanmaydi. Dunyo okeani suvlari va yer osti shoʻr suvlari mineral xom ashyoning muhim rezervlari hisoblanadi.