Угэдэй, Огодай, Огодэй[1][2] (монг. Өгэдэй хаан?, ᠥᠭᠦᠳᠡᠢ
ᠬᠠᠭᠠᠨ?, кит. 窝阔台; ок. 1186 — 11 декабря 1241) — третий сын Чингисхана и Бортэ и преемник своего отца в качестве каана (Великого хана) Монгольской империи (1229—1241). Чингисхан ещё задолго до смерти избрал Угэдэя в качестве преемника, а в сентябре 1229 года этот выбор был утверждён курултаем; до этого момента империей управлял в качестве регента его младший сын Толуй. Угэдэй-каан провёл ряд успешных административных реформ и продолжил экспансионистскую политику Чингисхана. Подобно другим его сыновьям, участвовал в походах на Северный Китай и Среднюю Азию.
ХЫХ ғасырдың ортасына карай қазақ жерлері үшін Қоқан, Хиуа және Ресей арасындағы талас күшейе түсті. Ресей үкіметімен болған 1840 жылғы келіссөзде Хиуа ханы өз билігінің Жем, Ырғыз және Торғай бойына дейін жететіндігін айтты. Сырдарияның төменгі жағасына орыс және қоқан қолдарын жібермеу мақсатында хан мұнда бекіністер салдырады. Бірақ Хиуа ханының бұл әрекеттеріне қарамастан, оларды Қоқан қолдары, кейін жақсы қаруланған Ресей әскерлері ығыстыра бастайды.
Жыл өткен сайын тереңдей түскен орыс билігіне қарсылық туғызу мақсатында Хиуа хандығы қазақтарды өзара бірлікке шақырады. Тура осындай әдіс-айлаға өзіне қарайтын аймақта Қоқан хандығы да көшеді. Өйткені Хиуа мен Қоқанның алым-салық жинаушыларының өктемдігі мен қатыгездігін көріп қалған халық олардан қарулы қарсылық арқылы болса да құтылуға әзір болды.
Осы мезгілде Түркістанның ішкі саяси өміріне Ресей белсенді түрде араласа бастайды. Оның мынадай себептері бартын. Біріншіден, ХЫХ ғасырдың орта тұсынан бастап қарқынды даму жолына түскен Ресей өнеркәсібіне түркістандық рынок аса қажет. Қазақ тұтынушылары орыс көпестерінен ұн, түрлі мануфактура өнімдерін, металдан жасалған бұйымдарды көп мөлшерде ала бастайды.
Объяснение:
өтінем маған тіркеліңдерш