Шығу себебі: Е. Пугачев бастаған шаруа көтерілісі басылғаннан кейін, патша үкіметі Кіші жүз қазақтарын көшпелі қауымына отаршылық езгіні күшейтіп жіберді. Сол себепті, көтеріліс көп болды.
1.Шегара ішкі жағына уашытша өткен қазақтарға талап қатаңдай бастады.
2.Орал казактарында бұрынғыдай дала төсінде «әскери іздестіру» тоқтамады.
3.Нұралы хан мен астындағылардың беделі төмендей берді. Патша үкіметіне қуыршақ қолшоқпар болды. Хан отбасындағылар мал жайылымдарын пайдаларына бөлді.
1. Сырым Датұлы шебер дипломат, әскери қолбасшы, әрі көрнекті ұйымдастырушы.
2. Д.Ч Бульжер жазғандай: жігерлі, терең ойлы, қайратты, батыл, тапқыр, айлалығын бағалауға болады.
Махабат Өтемісұлы
1) Оның тілмаштығы яғни араб, татар және орыс тілін жақсы білуі бағалауға тұрарлық.
2) Және ол халық көтерілісін басқарған батылдығын атап өтпеу мүмкін емес.
1836 - 1838 жылдары Бөкей хандығында аса ірі халық - азаттық көтерілістерінің бірі болып өтті. Ол көтерілістің басты себебі: жердің жетіспеушілігі еді. Мәселен, ішкі ортадағы 20мыңға жуық шаруашылығы жер тапшылығынаң зардап жекті. Ең жақын шырайлы жерлердің бәрін де ір мен байлар өзара бөлісіп алып қойған болатын. Қатардағы қарапайым қазақтар қазақ ақсүйектері орыс нен жалға алған жерлерді өздерінің жеке қалауы бойынша қазақ ауылдарына көтеріңкі қымбат бағаға тағы да қайыра жалға беріп отырды. Сөйтіп қазақтардан әр түрлі айыппұлдар мен алып салықты еселеп алып отырды.
Салдары:Жайық әскери кеңесі Үлкен және Кіші Өзен бойындағы және Қамыс-Самара көлдерінің төңірегіндегі жерлерді өз пайдасына басып алды. Жайық бойындағы жерлерді Жайық қазақ әскерлері иемденді. Қазақтардың кесіп өтіп, жағалаудағы жайылымдарды пайдалануына қатаң тыйым салынды.Далалық қазақтар ішкі жақ бетке ,ішкі жақ қазақтары даладық сыртқы жақ бетке өте алмады.
Пікір:
Менің ойымша,әділдік болғаны дұрыс еді.Ішкі Ордадағы 20мыңға жуық отбасы шаруашылығы жер тапқыншылығынан зартап шекті.Жақсы жерлерінен айырылды.Сол үшін күрес болды. Егер әділдік болғанда көтеріліс болмас еді.
