Адамның сергек те көңілді жүріп, жұмыс істеу қабілетінің жоғары деңгейде болуына дене шынықтыру мен спорттың тигізер әсері мол екені баршамызға белгілі нәрсе. Дене шынықтыру мен спорт адам бойындағы тапқырлық, батылдық, жігерлілік, тәртіп пен ұжымдық қасиеттерді шыңдайды. Дене жаттығуымен ұдайы айналысқан адамның жүрегі жақсы жұмыс істейді. Ағзамыздың оттегімен қамтамасыз етілуі күшейеді. Қандағы эритроциттер мен гемоглобиннің мөлшері арта түседі. Дене жаттығулары адамның көңіл-күйін ғана көтеріп қоймайды, қанайналым жүйесін жақсартады. Қан қысымы мен жүрек-қан тамырлары ауруларының алдын алады. Адам денесінде 600 ге жуық бұлшық ет бар. Бұлшық еттер тұрақты жаттықтыруды талап етеді. Бұлшық еттер жаттыққан сайын ми жұмысы да жақсарып, жүйке импульстерінің тасымалдағыш қызметі артады. Ми дене қимылдарының әрекетін күйзеліс ретінде қабылдап, оған қарсы күрес жүргізе бастайды. Ағзадан эндорфин гормоны (қуаныш пен ләззәт алу гормоны) мен пайдалы ақуыздар бөлініп, жүйке жүйелері мен миға тарайды. Сол арқылы адам ойы ұшқыр әрі есте сақтау қабілеті жақсара түсіп, көңіл-күйге әсер етеді екен. Дене шынықтыру мен спорт адамның қимыл-қозғалысына, сүйекке, буынға, дәнекерлеуші мүшелерге орасан зор пайдасын тигізеді. Сүйекті ірілендіріп, салмағын арттырып, оның мықтылығын күшейтумен қатар кальциймен байытатындығы ғылыми тұрғыда өз дәлелін тапқан.
Халқымыздың біртуар ұлы, ақын Мағжан Жұмабаевтың « Педагогика» кітабында тәрбие туралы мынандай пікір келтірілген:
«Тәрбие төрт түрлі: дене тәрбиесі, ақыл тәрбиесі, сұлулық тәрбиесі және мінез-құлық тәрбиесі. А осы төрт тәрбие тегіс берілсе, оның тәрбиесі түгел болғаны»
Денсаулық а ң бақытты болуының ажырамас негізгі бөлігі. «Он екі мүшең сау болса, жарлымын деме»-деген халқымыздың қанатты мәтелі денсаулықтың адам өміріндегі айырықша маңызды орны бар екендігін айғақтап тұр. Егер жастары әлсіз, бос белбеу, денсаулығы нашар болса осылармен қатар зиянды әдеттерге әуес, жалқау әрі тәрбиесіз болса – ол мемлекетіміздің соры. Ондай жағдайда мемлекет те әлсіз және қорғансыз болмақ.
Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә.Назарбаевтың еліміздің халқына Жолдауында 2030 жылға дейін эканомикалық, әлеуметтік биіктерге көтерілу үшін рухани байлықтың, денсаулықтың қажеттігі атап көрсетілген.
Мықты экономиканы дені сау, саналы азаматтар жасайды. Сондықтан Жолдаудағы салауатты өмір салтын қалыптастыру,кеңінен насихаттау шараларын белсендірек жүргізгеніміз дұрыс. Әсіресе, жас ұрпақтың бойына тазалық пен сергектікті орнықтыру – біздің азаматтық парызымыз.
Күні бойы өзіңді сергек сезініп жүрудің де бір тәсілі – спорт. Ғалымдар зерттеуіне сүйенер болсақ, спорт адамды шат-шадыман, бақытты ғұмыр кешуге жетелейді екен. Олимпиадалық қозғалыстың белсендi қайраткерi Пьер де Кубертен: «О, спорт! Сен – түгел ғаламсың» деп бекер айтпағаны анық.
Тән саулығы – жан саулығы. Баланың жан-жақты дамуы тәрбие түрлерінің нақты үлесіне байланысты. Соның ішінде дене тәрбиесі, баланың бойында тәндік және рухани жетілудің өзара байланысын қалыптастыруға әсер ететін бірден бір күш болып табылады.
Территория Российской империи делилась на губернии и области, а те, в свою очередь, на уезды. Особый статус имели Великое княжество Финляндское и Царство Польское.
Во главе государства стоял император. В его руках была сосредоточена вся полнота власти в стране.
Общество официально делилось на сословия. Дворянство, духовенство и купечество являлись привилегированными сословиями. Дворяне, составлявшие 1% населения, являлись главными собственниками земли в стране – в 1858 г. в их владении находилось свыше 32% всех земельных угодий в Европейской России. Однако большинство дворян - 70% - относилось к числу мелкопоместных. Крупнопоместные дворяне составляли около 3%. Десятками тысяч крепостных владели Шереметевы, Юсуповы, Гагарины, Воронцовы и др.
Крестьянство было самым многочисленным – 90% населения - и самым бесправным сословием. Крестьяне делились на несколько категорий: помещичьи, государственные и удельные. В крепостной зависимости от феодалов (т. е. и экономически, и лично зависели от помещиков) находилось 40% крестьян. Крепостное право приобретало все более уродливые формы и все более походило на рабство. Крепостных могли продавать и проигрывать в карты, дарить и обменивать на собак.
Несмотря на обширную территорию, Россия оставалась сравнительно отсталой страной. Основной отраслью экономики оставалось сельское хозяйство. Принудительный труд крепостных был малоэффективен, поэтому большинство помещичьих имений (в середине XIX века- 65% имений) были заложены и перезаложены.
Стремясь увеличить доходность своих имений, помещики усиливали эксплуатацию крестьян - увеличивали число дней на барщине, повышали оброк. Усиление эксплуатации крестьян сопровождалось ростом антикрепостнического движения. Число крестьянских волнений в среднем в год выросло с 26 в первой четверти XIX века до 43 во второй четверти и до 101 в 1850-е годы. Это свидетельствовало о кризисе феодализма.
Свидетельством разложения феодализма являлся и рост отходничества крестьян. Так, в середине XIX века в промышленно развитых губерниях страны отходничеством были заняты 35-50% взрослого мужского населения.
Промышленность была развита слабо и сосредотачивалась лишь в нескольких районах: Уральском, Центрально - Промышленном (Московском), Северо-Западном (Петербургско - Прибалтийском) и Южном (Харьковском). Особенностью России являлись посессионные и приписные мануфактуры, на которых использовался принудительный труд крестьян. Крепостное право являлось причиной отсутствия рынка свободной рабочей силы.
Тем не менее, в первой половине XIX века число мануфактур, основанных на вольнонаемном труде, неуклонно росло. На мануфактуры и фабрики нанимались неимущие горожане, государственные крестьяне и крепостные-отходники. К 1860 г. 80% рабочих составляли вольнонаемные.
В 1830-1840-е годы в России начался промышленный переворот – вытеснение ручного труда машинным.
В социально-экономической истории России первая половина XIX века – это период разложения феодально-крепостнического строя. В обществе росло понимание губительности сохранения крепостного права. За отмену крепостного права выступали радикалы-декабристы и либералы – западники и славянофилы.