(когда в Европе впервые возникает идея непрерывного мор. пути в страны Востока) до сер. 17 в. (когда одни мор. пути в эти страны были уже открыты, а относительно других установлено, что они, если и существуют, не могут иметь практич. значения). В зарубежной лит-ре встречаются др. датировки, обычно сер. 15 – сер. 16 вв. Термин «В. г. о.» условен, однако для его использования есть основания: никогда важнейшие географич. открытия не совершались с такой интенсивностью и не имели такого значения для развития Европы и всего мира, как в этот период. С кон. 20 в., накануне и во время празднования 500-летних юбилеев открытия Америки и мор. пути в Индию, вокруг роли В. г. о. развернулась острая полемика. В частности, обществ. деятели и учёные ряда стран Лат. Америки, Азии и Африки отказывались «праздновать начало своего угнетения» и отрицали сам термин «открытие», заменяя его «встречей культур» или «сокрытием» одной культуры другой.
XIX ғасырдың соңы мен ХХ ғасыр басындағы қазақ ба зі қазақ халқының əлеуметтік, қоғамдық жағдайлары туралы мақалалар жариялай бастады. «Дала уалаяты», «Түркістан уалаяты»,
«Қазақ» газеттері мен «Айқап» журналы арқылы қазақ публицистикасы дүниеге келді. Əдебиетте де жаңа жанр түрлері өркендей бастады. Соның ішінде өркендеген, кең құлаш жайып, күрес құралына айналған публицистика болды. Күнделікті ба з беттерінде заманымыздың озық ойлы адамдарының отарлық езгідегі халқымыздың ғасырлардан бері жиналып келген, əбден пісіп-жетілген сыртқа шығарған толғанысқа толы мақалалары жарияланып отырды. Олар алдымен отарлық езгі жағдайында аяқ асты болған мүддені қорғай алатын, сол арқылы қазақ елінің прогресшіл ел қатарына енгізетін негізгі басты фактор — ұлттық мемлекет құру деп білді.