1) монголо-татарское нашествие к демографической катастрофе. потребовались десятилетия, чтобы численность населения восстановилась. погибло много горожан, резко уменьшилась и численность феодалов. из 12 рязанских князей погибли 9.
2) в ходе нашествия было разрушено огромное количество городов. разрушение городов - прямой удар по культуре руси. были сожжены бесценные книжные и художественные сокровища, разрушены памятники архитектуры. тяжело пострадала культура. полностью была прекращена летописная работа в большинстве городов. до нашествия большинство людей были грамотными, после нашествия знание грамоты стало прерогативой только богатых людей. прекратилось каменное строительство.
3) походы монголов сопровождались массовыми убийствами, и угонами населения в рабство, причем особенно в орде ценились ремесленники. по мнению б.а. рыбакова, нашествие к упадку ремесла, некоторые ремесла полностью исчезли (например, изготовление стекла, зодчество) , другие огрубели и до предела.
Ғылыми-техникалық революция (ҒТР) деп атаған құбылыс ғылымды қоғамдық өндірістің жетекші даму факторына айналдыру негізінде өндіргіштік күштердің түбегейлі, сапалы қайта құру болып табылады. Ол адамзат тарихында ғылым мен техника пайда болғаннан бері өндіргіш күштерді ұдайы жетілдіруге себепші болған ғылыми-техникалық революция дегеніміз- белгілі бір уақыт аралығында дамудың жаңа сатысына көтерілуге себепші болған сапалық өзгерістердің жедел қарқынмен жүруі. Дүниежүзі аймақтары мен елдердің ҒТР дамуы түрліше деңгейде өтуде. Жоғары дамыған елдерде XX ғасырдың 80-90 жылдардан бастап ҒТР-дің дәстүрлі үлгісінен басқа қазіргі заман тармағы дүниеге келді. Дәстүрлі ҒТР өндіріс пен адамзаттың жаңа тауарларға, технологиялар мен қызмет түрлеріне деген сұранысын қамтамасыз етеді. Жаңа үлгінің басты мақсаты дәстүрлі ҒТР-дің дәстүрлі үлгісінен басқа қазіргі заманғы тармағы дүниеге келді. Дәстүрлі ҒТР өндіріс пен адамзаттың жаңа тауарларға, технология мен қызмет түрлеріне деген сұраныс қамтамасы етеді. Жаңа үлгінің басты мақсаты дәстүрлі ҒТР-дің адамның өмір сүру ортасы мен денсаулығына тигізетін кері әсерінің орнын толтыру немесе жою болып табылады. Адам өмірін қорғауға бағытталған бұл шаралар өте мол қаржыны қажет өте мол қаржыны қажет еткендіктен, таралу ауқымы бірнеше елдің аумағынан аспай отыр.
Вроде так и пиши