Тіл
Бақылау
Өңдеу
Адам мен табиғат арасындағы қарым-қатынас. Жер бетіндегі биосфера қабығы миллиардтаған жылдар бойы біртіндеп қалыптасқан өзін-өзі реттеп отыратын ғаламдық ашық жүйе. Ондағы тірі организмдер сыртқы ортаның үнемі өзгеріп тұратын жағдайларына тіршілік ақпараттары арқылы бейімделді. Биосфераның ұзақ уақыттар бойы қалыптасқан динамикалық тұрақтылығының нәтижесінде, организмдер мен коршаған орта арасында табиғи тепе-теңдік пайда болды.

Биосфера.
Адам пайда болғаннан бастап-ақ, биосферадағы қалыптасқан экологиялық тепе-теңдік өзгере бастады. Адамның іс-әрекеттерінің тікелей табиғатқа әсер етуін антропогендік факторлар деп атайды. Жер тарихында адамның пайда болуының өзі ең ірі эволюциялық өзгеріс деп есептелінеді. Алғашқы кезде адам санының аз болуы және табиғатқа табыну дәстүрінің болуына байланысты адамның табиғатка әсері онша байқала қоймады. Бірте-бірте адам санының артуы, жаңа жерлерді игеруі, табиғат байлықтарын кеңінен пайдалануы нәтижесінде адамның табиғатқа ықпалы арта түсті.
Отличительной особенностью культуры Беларуси ХIV—ХVI вв. был ее постепенный переход от византийских к западноевропейским образцам архитектуры, изобразительного искусства и литературы. Распространение западноевропейской культуры происходило посредством контактов с орденами крестоносцев, отношений с Королевством Польским, влияния католической церкви.
Постепенно формировалась территория Великого Княжества Литовского. При Гедимине новое государство выступало как центр собирания земель бывшей Киевской Руси. Деятельность великих князей литовских стала подаваться как продолжение древнерусской истории. Но в начале XVI в. произошли коренные изменения в политической культуре. В летописях закрепилось представление о «римском» (античном) происхождении династии Ягеллонов, ее связи с западноевропейской итальянской культурой. При этом в среде шляхты по польскому образцу распространялась идея об исключительной роли в обществе сарматов — древних племен, от которых якобы происходит шляхта. Поэтому считали, что настоящим шляхтичем можно только родиться. Сословие шляхты постепенно стало доминирующим, а князь воспринимался как первый среди равных.
Активные отношения с Тевтонским орденом, Польшей и Чехией по-своему сказывались на развитии элитарной культуры Беларуси: вооружения, архитектуры, культуры двора. В процессе христианизации литовских земель ВКЛ сложился народный культ святого Казимира. Он сочетал в себе историческую фигуру Казимира (сына великого князя Казимира Ягайловича) и древние представления о Казимире как хранителе ремесел и торговли. В XV в. приобрели популярность предания о мучениках-францисканцах и трех виленских мучениках, в которых раскрывается переход общества от язычества к христианству.
