Қарғалы тәтісі - Жетісуды мекендеген ежелгі тайпалардың зергерлік бұйымы. 1939 ж. Қарғалы сайының бойындағы Мьщошақтьща жер қазу жұмыстары кезінде табылған. Штампынау техникасымен жалпы ұзындығы 35, ені 4,7 см екі тік бұрышты алтын пластина түрінде жасалған. Онда бұғының, ұшқан кұстың, үстіне адам жайғасқан, бұқпантайлап бара жатқан қанатты жолбарыстың таң каларлық бейнелері бар. Барлық мүсіндердің соншалықты шеберлікпен әсем какышталып жасалғаны таңдай қақтырады. Бірақ айтарымыз бұл ғана емес. Әшекейлі тәтіде қанатты ат және үстіне адамды отырғызып алып жүгіріп бара жатқан айдаһар тейнеленген. Олардың төбесінен құс (қаз бен үйректің біріне ұқсайды) ұшып барады. Бұлардан басқа таутеке, аю, арқарға мініп, қолына гүл ұстаған адам бейнелері бар. Осылай бірінен-біріне ұласып кете беретін аң-құс бейнелері аса нәзік те әсем жасалған. Аңдардың көзіне, тұяғына қондырылған асыл тастарды жай көзбен байқаудың өзі киын. Ғаламат шеберлікпен салынған бұл өрнектерден сол заман өнерінің жетістігін ғана емес, адамдардың пәлсапалық талғамын да тануға болады. Төті б.з.б. 3 ғ. мен б.з. 2 ғ-дағы "Орта Азия" өнеріне тән. Бұл ескерткіштер - б.з.д. II ғасыр мен б.з. II ғасыры аралығында қазақ жерін мекендеген тайпалардың үздік өнерінің күәсі.Ежелгі үйсіндердің қолонершілері шеберлігінің айғагы болумен бірге, ол қазақ халқының қолданбалы онерінің тамаша үлгісі болып табылады. Қазақстанның Орталық мемлекеттік музейінде сақталуда. [1]
1 Сөз қадірін білмеген өз қадірін білмейді. Кто слово не ценит, тот себя не ценит. 2 Жанған от тәнді жылытады, жақсы сөз жанды жылытады. Зажжённый огонь тело греет, доброе слово – душу. 3 Қиыстырып қаласаң отын жанар, қиыстырып айтсаң халық нанар. Если ладно сложишь, дрова загорятся; если складно скажешь, люди поверят. 4 Ми ойлағанды тіл тындырады. Что в голове зарождается, язык на свет выдает. 5 Жыланның уы – тісінде, адамның уы – тілінде. Яд змеи – в зубах, яд человека – в языке. 6 Жаман сөз жылатады, жақсы сөз жұбатады. Плохое слово до слёз доводит, хорошее слово утешает. 7 Құлаққа кірген суық сөз – көңіліңе барып мұз болар. Вошедшее в ухо холодное слово, в душе льдом становится. 8 Жаман сөз – жанға кірген тікен. Дурное слово занозой вонзается в душу. 9 Өсекшінің тілі қышып тұрады. У сплетника язык чешется.10 Көп сөз – күміс, аз сөз – алтын. Многословие – серебро, молчание – золото.
Объяснение:
Қарғалы тәтісі - Жетісуды мекендеген ежелгі тайпалардың зергерлік бұйымы. 1939 ж. Қарғалы сайының бойындағы Мьщошақтьща жер қазу жұмыстары кезінде табылған. Штампынау техникасымен жалпы ұзындығы 35, ені 4,7 см екі тік бұрышты алтын пластина түрінде жасалған. Онда бұғының, ұшқан кұстың, үстіне адам жайғасқан, бұқпантайлап бара жатқан қанатты жолбарыстың таң каларлық бейнелері бар. Барлық мүсіндердің соншалықты шеберлікпен әсем какышталып жасалғаны таңдай қақтырады. Бірақ айтарымыз бұл ғана емес. Әшекейлі тәтіде қанатты ат және үстіне адамды отырғызып алып жүгіріп бара жатқан айдаһар тейнеленген. Олардың төбесінен құс (қаз бен үйректің біріне ұқсайды) ұшып барады. Бұлардан басқа таутеке, аю, арқарға мініп, қолына гүл ұстаған адам бейнелері бар. Осылай бірінен-біріне ұласып кете беретін аң-құс бейнелері аса нәзік те әсем жасалған. Аңдардың көзіне, тұяғына қондырылған асыл тастарды жай көзбен байқаудың өзі киын. Ғаламат шеберлікпен салынған бұл өрнектерден сол заман өнерінің жетістігін ғана емес, адамдардың пәлсапалық талғамын да тануға болады. Төті б.з.б. 3 ғ. мен б.з. 2 ғ-дағы "Орта Азия" өнеріне тән. Бұл ескерткіштер - б.з.д. II ғасыр мен б.з. II ғасыры аралығында қазақ жерін мекендеген тайпалардың үздік өнерінің күәсі.Ежелгі үйсіндердің қолонершілері шеберлігінің айғагы болумен бірге, ол қазақ халқының қолданбалы онерінің тамаша үлгісі болып табылады. Қазақстанның Орталық мемлекеттік музейінде сақталуда. [1]