напишите краткое содержание
француз жұртының бір білімді жазады:
— 1791 жылда, өзім университет деген үлкен школда оқып жүрген жігіт күнімде, әр жеті сайын версаль қаласындағы шешеме жаяу барып-қайтып тұрушы едім. сонда әрдайым жолымда бір антон деген тіленші отырып, қайыр сұрап алып жүруші еді. бір күні тағы сол жолмен келе жатып, бір орта бойлы арықтау кісіге ұшырасып, жөніміз бір болған сон, бірге келе жатқанымызда, әдетше манағы антон алдымыздан шығып қайыр сұрады. қасымдағы кісі тоқтап, антонның бетіне қарап тұрды да айтты:
— сен қарауға еп-есті кісі секілді көрінесің және жұмыс істеуге қуатың да бардай көрінеді, сөйтіп тұрып мұндай жаман іспен өзінді кемшілікке салып жүрсің. бай болғың келсе мен саған ақыл айтайын: мен өзім де сендей кедей едім, бірақ сендей тіленшілік қылғаным жоқ; елден, қала-қаладан қыдырып жүріп, әуелі боқтық, салам арасынан, не болмаса жай кісілерден ескі шүберек сұрап жыйып жүрдім. ол шүберектерді апарып қағаз істейтін фабриктерге сатып, соныменен азды-көпті ақша болған соң бір есек, бір арба алдым, мұнан соң әуелі аздап, бара-бара кебірек, әр үйден ескі-құсқы, тұтынуға жарамайтын шүберектерді сатып алып, арбамен жүріп сауда ете бастадым. осындай іспен жеті жылда он мың франк[1] ақша тауып, енді бір қағаз фабрикасына кірістім. жасым жас, ісіме нық, жинақты және еріншектікті білмегеннен соң, осы күнде екі әйдік тас жұртым[2] бар, фабрикамды бердім, үмітім бар, да аштық көре қалмас деген. себебі: да жасынан бос жүруге, еріншектікке, қиналмай мал табуға үйретпедім. осы айтқанымша машақаттанудан қашпасаң, сен де бай боласың антон, — деді де, жөніне жүріп кетті.
антон бұл сөздерді есіткен соң терең ойға қалып, қайыр сұрауын да ұмытып тұрып қалды.
1815 жылда брюссель деген қаладан өтіп бара жатып, бір кітап сататын үлкен дүкенге кірдім. дүкеннің ішінде бірнеше приказчиктерге олай-бұлай етіңіз деп, бұйырып тұрған бір купецтің кескіні көңіліме таныс реуішті көрінді. сөйтіп тұрғанымда әлгі кісі мені көріп, бетіме қарап тұрды-тұрды да, қасыма келіп айтты:
— айып етпесеңіз сұраймын, мұнан жиырма бес жыл бұрын сіз оқу оқып жүріп, жұма сайын версальдегі үйіңізге барып жүрген жеріңіз бар ма еді?
сонда ойыма түсіп, таң қалып:
— сен антонбысын? — дедім.
— рас, — деді антон, — мен сондағы көрген тіленші антоныңыздың өзімін. сол жүргеніңіздегі бір күн қасыңызда бірге жолыққан кісінің айтқандары көңіліме кіріп кетіп, тіленшілікті тастап, жұмысқа кірістім, ісіме нық, малыма күтімді болдым; ақырында, сол кісінің айтқаны келіп, мінекей, осы зор дүкеннің иесі болдым, — деді.
↑ француз жұртының теңгесі;
