Жайлауында жүрген жігіт бағып қой, Дос келді деп, жасап жатыр анық той. Алғашқы рет көріп тұрсың сен оны, Нағыз қазақ осы, міне, танып қой. Сәйгүлікті құйрық-жалы таралған, Сүйетұғын қазақ осы, қараңдар. Қазақ осы күй шығарып, ән салып, Көкпар тартып, қыз қууға жаралған. Қазақ осы - айтатұғын желге сыр, О, ағайын, халық емес ол кесір. Қазақ осы - аңғал-саңғал жабусыз, Қазақ осы - ағыл-тегіл, көл-көсір. Қазақ осы - дала дейтін, күн дейтін, Қазақ осы - «Өнер алды - тіл» дейтін. Қазақ осы - қарасың ба, ақсың ба, Қоңырсың ба, жатырқауды білмейтін. Қазақ осы - көргенінен танбайтын, Той-думансыз оты түзу жанбайтын. Қазақ осы - алудай-ақ алатын, Ал беруден алдына жан салмайтын. Қазақ осы - ашық жарқын қабағы, Қонақ келсе шабылып бір қалады. Байқа да тұр, саған да ол кетерде, Ат мінгізіп, жібек шапан жабады. Ат мінгізіп, жібек шапан жабады. Қазақ осы - құда бол деп қинайтын, Құдаларын құдайындай сыйлайтын. Қазақ осы - дүние мен малыңды, Оңды-солды шашу үшін жинайтын. Қазақ осы - жайып жатқан қанатын, Батыр халық, ақын халық - дәл аты. Қазақ осы - өзімсінген адамға, Насыбайға бола өкпелеп қалатын. Жайлауында жүрген жігіт бағып қой, Дос келді деп, жасап жатыр анық той. Алғашқы рет көріп тұрсың сен оны, Нағыз қазақ осы, міне, танып қой.
21 Жақсының өзі де жақсы, сөзі де жақсы. Умный и собой ладен и речь у него складная.
22 Жіптің ұзыны, сөздің қысқасы жақсы. Веревка хороша длинная, а речь – короткая.
23 Тіл – көңілдің кілті. Язык – ключ к душе человека.
24 Аузы жаман елді былғар. Сплетник пачкает честных людей.
25 Жыртық үйді жел табар. Ветер находит рваную юрту (правда побеждает ложь).
26 Түйе көтермегенді тіл көтереді. Что верблюд поднять не сможет, то поднимет язык (слово).
27 Көре-көре көсем болады, сөйлей-сөйлей шешен болады. Много повидав, становятся вождями, много раз выступая, становятся ораторами.
28 Қылышынан қан тамған батырды, тілінен бал тамған шешен аттан түсіріпті. Батыра, с сабли которого капала кровь, заставил спешиться красноречивый, с языка которого капал мёд.
29 Көздің көркі – көз, ауыз көркі – сөз, сөздің көркі – мақал. Краса лица – глаза, краса уст – слово, краса слов – пословица.
30 Құрғақ сөз ба ауыртар. Пустые слова тоже боль причиняют.
31 Өнер алды – қызыл тіл. Высшее искусство – красноречие.
32 Тұз – астың дәмін келтiреді, мақал – сөздің мәнін келтіреді. Соль проявит вкус пищи, пословица донесёт смысл речи.
33 Ұзын шапан аяғыңа оралады, ұзын тiл мойныңа оралады. Длинный чапан обвивает ноги, а длинный язык – шею.
34 Көзбен көрген анық, құлақпен естіген танық. Увиденное глазами – правда, услышанное ушами – неизвестность (Не всё то правда, что люди говорят).
35 У ішкен бір рет өледі, ант ішкен мың рет өледі. Принявший яд умирает один раз, давший клятву – тысячу раз.
36 Тура сөз туғанына жақпас. Правдивое слово родному не по душе (правда глаза колет).
37 Жаман айтпай, жақсы жоқ. Не сказав плохое, не будет хорошего (нет худа без добра).
38 Білген тауып айтады, білмеген қауып айтады. Знающий скажет умело, невежда укусит (словами).
тамған тiлден у да тамады. С языка, источающего мёд, может и яд капать.
40 Сөз қуған пәлеге жолығады, жол қуған олжаға жолығады. Кто болтает – по миру пойдёт, кто действует – добра наживёт.
41 Алмас қылыш майданда серік, асыл сөз майданда да, сайранда да серік. Алмазный клинок – друг в бою, доброе слово – друг и в бою и на пиру.
42 Аз сөйле, көп істе. Меньше говори, больше делай.
43 Тау мен тасты су бұзар, адамзатты сөз бұзар. Вода горы и камни разрушает, слово дружбу разбивает.
44 Жақсы сөз – жан ырысы. Доброе слово – душевная опора (счастье).
45 Аз сөйле, көп сөйле, ойланып сөйле. Много или мало говоришь – говори подумав.
46 Каhарлы сөз қамал бұзар. Мужественное слово и крепости покоряет.
47 От тәнді жылытар, жақсы сөз жанды жылытар. Огонь тело греет, доброе слово душу согреет.
48 Қылыш жарасы бітер, тіл жарасы бітпес. Рана от копья затянется, рана от слова останется.
49 Орынсыз сөз өзіңе тиер. Слово не к месту сказать, только себя наказать.
50 Ауыр жүк иығыңды басар, ауыр сөз еңсеңді басар. Тяжёлая ноша на плечи давит, от тяжёлого слова духом падаешь.
Объяснение:
1 - Абай туралы.
2 - Абай шығармашылығы.
3 - Абай шығармаларындағы табиғат