Батырлар – қиын жағдайда қорқыныш пен эмоцияға қарсы тұра алатын адамдар. Олар өзімшілдіктен күшті, өздерінен күшті. Иә, біздің өмірімізде әрқашан ерлік үшін орын бар. Біздің әрбір қабылдаған шешіміміз, әрбір қадамымыз біздің іс-әрекеттерімізді батырлыққа айналдыруы мүмкін. Ерліктер соғыста ғана емес, қарапайым өмірде де жасалады. Көп сағаттық ота жасап, адамдарға көмектесетін дәрігер – батыр; алты бала тәрбиелеп отырған жалғызбасты ана – батыр ана; оқтың астында кеудесін басып, бейбіт халықты қорғап жүрген әскери адам – батыр.
Адамдарды құтқару парыз болып табылатын мамандықтар бар. Біріншіден, бұл құтқарушы: таудағы адамдарды шығаратын құтқарушы-альпинист, суға батып бара жатқан адамдарды судан шығаратын құтқарушы-сүңгуір, құтқарушы-жарылғыш, түрлі құрылғыларды қарусыздандырушы... Бұл мамандық. Тәртіпті күзетіп, қатал қылмыскерлермен жиі жекпе-жекке шығатын полицей. Бұл Төтенше жағдайлар министрлігінің кез келген экстремалды жағдайда анық және байсалды әрекет етуі, басқалардың денсаулығы мен өмірі үшін өзін құрбан етуге дайын болуы талап етілетін қызметкерлері. Бұл мамандық иелері күн сайын өз өмірлеріне қауіп төндіреді,оларда батылдық, ержүректік, мінездің икемсіздігі сияқты қасиеттер болмай тұрмайды. Олардың кәсіптері қауіпті, ал адам өмірін құтқару – парыз.
Батырлар тумайды, батыр болады дейді. Бұл шынымен солай. Әркім өзін ұмытып, шешім қабылдай алмайды - көмектесу, алға қадам жасау, тіпті өлімге дейін. Бірақ бұл әрекет адам өмірін құтқару үшін жасалады. Мұндай әрекеттер батылдықты, қайсарлықты, ерік-жігерді, батылдықты қажет етеді. Бұл қасиеттер адамда туғаннан болды ма? Жоқ, мінез-құлық пен тұлға өмір процесінде, әлеуметтік тәжірибенің арқасында қалыптасады. Демек, батырлар туа бермейді.
Қазақ халқының тұтас бір дәуірінің ақыл -ойы мен мәдениетінің, өнері мен әдебиетінің асқар шыңын бейнелейтін кемеңгері Абай Құнанбаев . Дана ақын - Абай 1845 жылы тамыз айында, қазіргі Шығыс Қазақстан облысы, Абай ауданы, Шыңғыс тауында туған. Абайдың әкесі - Құнанбай өз еліне атағы шыққан аға сұлтан. Зерделі зерек ел ағасы, ірі тұлға. Абайдың анасы - Ұлжан, әжесі-Зере. Сегіз жасар Абай өзінің зеректік қабілетімен әке көзіне ілігіп, үміт күтер, ата жолын ақтар бала болар ма деген ой салады. Міне осы себептен әкесі Құнанбай Абайды Семей қаласына апарып, әуелі Ғабдулжаппар молдаға оқуға береді. Бұл молданың қарамағында екі жылдай оқып, мұсылманша бастауыш білім алады. Бұдан кейін, он жасар Абай, бір басқыш ілгері дәрежедегі, жабық оқу орны, мешіт жанындағы діни медресеге түседі. Медресенің соңғы жылында Абай мұсылманша оқумен тоқтамай, Семейдегі "Приходская школаға" түсіп, үш айдай орысша да оқыған. Бұл-Абайдың орысшаны игеріп кетуіне негіз болған. Он үш жасында Абайды әкесі Құнанбай оқудан шығарып, ел билеу әдісін үйретеді. 60-жылдардың аяқ кезінен бастап Абай аздап оқыған орысшасын өз бетімен оқу арқылы дамытып, орысша кітаптарды көп оқиды. Семей кітапханасынан кейде өзі барып, кейде арнайы кісі жіберіп кітаптар алдырады. Сөйтіп жүріп, ол 1870 жылы Петербургтен жер аударылып келген жас революционер Е.П.Михаэлиспен кездеседі. Кітапханада Л.Толстой кітабын сұрап тұрған қазақы адамды көріп таңырқаған Михаэлис оған таяп келіп, жөн сұрайды. Екеуінің таныстығы осыдан басталып, кейін үлкен достыққа айналады. Бұл жылдары Абай орыстың ұлы классиктері Пушкин, Толстой, Лермонтовтармен қатар революционер - демократтар Белинский, Герцен, Чернышевский, Добролюбов, Салтыков-Щедрин, Некрасовтардың және Еуропаның ақын, ғалым, философтарының да еңбектерімен танысып, әдеби білімін, философиялық ой-пікірін, дүниетану көзқарасын кеңейте түседі. Абай орыс әдебиеті мен публицистикасын тек оқушы, үйренуші ғана болып қойған жоқ, оларды қазақ даласына насихаттаушы, өзінің мазмұнына түрі сай, көркем аудармалары арқылы оның идеясы мен мазмұнын да, эстетикалық қасиеттерін де қазақ оқушыларына дәл жеткізуші болды. 1886 жылы Абай "Ғылым таппай мақтанба , "Интернатта оқып жүр" өлеңдерін жазды. Ақынның бұл өлеңдерінің күні бүгінге дейін мәні зор. Ақын айтқан : өсек, өтірік, мақтаншақтық, еріншектік, орынсыз мал шашу сияқты теріс әрекеттер әлі де бар. Ал, талап, еңбек, ғылым, қанағат, рақым да біздің қазіргі тәрбиеге дәл келеді. Абай қазақ поэзиясын жаңа биікке көтерді. Ол өзіне дейінгі қазақ әдебиетіндегі кемшіліктерді қайталамады. Шығыс, батыс, орыс мәдениетін өз шығармаларына үлгі етіп, сол арқылы өз өлеңдерінің сапасын жоғарылатты, ұлттық түрді сақтай отырып, оған интернационалдық нәр берді, әдебиетімізді шын өнер дәрежесіне жеткізді. Өзі үстем таптан шықса да, Абай бұқарашыл тілектегі халық ақыны болды. Ол шығармаларында сол халықтың мүддесін, арман мұңын жырлады. Соның жарқын болашағын аңсады. Ақын адамның адамдық қасиеті еңбекте, ғылым-білім үйренуде, адамгершілік мінез-құлықта деп ұқты. Сондықтан елін еңбекке, өнерге үндеді. Қазақ әйелінің бас бостандығын жырлады. Абай қазақтың ұлттық әдебиетін мазмұны жағынан ғана емес, түр жағынан да байытты. Қазақтың әдеби тілінің негізін салды. Қазақ әдебиетінің көрнекті жазушысы Мұхтар Әуезов Абайды "қазақ поэзиясының күн шуақты асқар биігі" деп орынды атаған.
Батырлар – қиын жағдайда қорқыныш пен эмоцияға қарсы тұра алатын адамдар. Олар өзімшілдіктен күшті, өздерінен күшті. Иә, біздің өмірімізде әрқашан ерлік үшін орын бар. Біздің әрбір қабылдаған шешіміміз, әрбір қадамымыз біздің іс-әрекеттерімізді батырлыққа айналдыруы мүмкін. Ерліктер соғыста ғана емес, қарапайым өмірде де жасалады. Көп сағаттық ота жасап, адамдарға көмектесетін дәрігер – батыр; алты бала тәрбиелеп отырған жалғызбасты ана – батыр ана; оқтың астында кеудесін басып, бейбіт халықты қорғап жүрген әскери адам – батыр.
Адамдарды құтқару парыз болып табылатын мамандықтар бар. Біріншіден, бұл құтқарушы: таудағы адамдарды шығаратын құтқарушы-альпинист, суға батып бара жатқан адамдарды судан шығаратын құтқарушы-сүңгуір, құтқарушы-жарылғыш, түрлі құрылғыларды қарусыздандырушы... Бұл мамандық. Тәртіпті күзетіп, қатал қылмыскерлермен жиі жекпе-жекке шығатын полицей. Бұл Төтенше жағдайлар министрлігінің кез келген экстремалды жағдайда анық және байсалды әрекет етуі, басқалардың денсаулығы мен өмірі үшін өзін құрбан етуге дайын болуы талап етілетін қызметкерлері. Бұл мамандық иелері күн сайын өз өмірлеріне қауіп төндіреді,оларда батылдық, ержүректік, мінездің икемсіздігі сияқты қасиеттер болмай тұрмайды. Олардың кәсіптері қауіпті, ал адам өмірін құтқару – парыз.
Батырлар тумайды, батыр болады дейді. Бұл шынымен солай. Әркім өзін ұмытып, шешім қабылдай алмайды - көмектесу, алға қадам жасау, тіпті өлімге дейін. Бірақ бұл әрекет адам өмірін құтқару үшін жасалады. Мұндай әрекеттер батылдықты, қайсарлықты, ерік-жігерді, батылдықты қажет етеді. Бұл қасиеттер адамда туғаннан болды ма? Жоқ, мінез-құлық пен тұлға өмір процесінде, әлеуметтік тәжірибенің арқасында қалыптасады. Демек, батырлар туа бермейді.