Мағауин Мұхтар Мұқанұлы 2.2.1940, Шығыс Қазақстан облысы Аягөз ауданы — жазушы, әдебиет зерттеушісі, ғалым. Мемлекет сыйлығының лауреаты (1984), Қазақстанның халық жазушысы (1996). ҚазМУ-ды (1962), осы университеттің аспирантурасын бітірген (1965). 1965 — 86 ж. «Қазақ әдебиеті» газетінде бөлім меңгерушісі, «Жазушы» ба Жалын» альманағында бас редактордың орынбасары, Әдебиет және өнер институтында, ҚазПИ-да аға ғылым қызметкер, доцент, «Жазушы» ба бас редактор қызметтерін атқарған. 1988 жылдан «Жұлдыз» журналының бас редакторы. «Кешқұрым» атты тұңғыш әңгімесі «Жұлдыз» журналында жарияланды (1964). Соғыстан кейінгі ел өмірі бейнеленген
«Ақша қар» (1969);
«Бір атаның балалары» (1973);
«Қияндағы қыстау» (1977);
«Көк кептер» (1979) әңгіме, повестер жинақтары мен;
«Көк мұнар» (1971);
«Шақан шері» (1984).
романдары басылып шықты. Қазақ халқының көрші мемлекеттермен дипломатиялық қарым-қатынасы тарихи-көркемдік тұрғыдан тұңғыш рет суреттелген «Аласапыран» тарихи дилогиясы 1981—83 ж. жарық көрді. Романда қазақ ордасын Тәуекел хан басқарған тұстағы (16 — 17 ғ-лар) қоғамдық-әлеуметтік жағдай көрініс тапқан. Хан мұрагері Ораз-Мұхаммед пен оқымысты Қыдырғали Жалайыридың, Едіге би ұрпағы Петр Урусовтың көркем бейнелері сомдалған. Томан би, Манақ батыр, Ділшат, Ай-Шешек бегім, секілді кейіпкерлерді суреттеу арқылы қаламгер Ораз-Мұхаммед тұлғасын даралай түседі. Романда көшпелі тұрмыс көріністері, аңшылық, саятшылық сынды ұлттық дәстүрлер көрініс тауып, Қазақ хандығының Ресей, Иран, Бұқар, Сібір хандықтарымен өзара қатынастары, ішкі-сыртқы саяси жағдайлары сипатталған. Жазушы шығармаларында 20 ғ-дағы ауыл, қала тұрмысы, түрлі әлеуметтік топ өкілдерінің тағдыры психология-философия тереңдікпен көркем бейнеленген. «Қобыз сарыны» (1968) монографиясында хандық дәуірде өмір сүрген ақын-жыраулар шығармаларын (15 — 18 ғ-лар) жүйелі түрде талдады.
Жетісуда 10 — 11 ғ-лардағы отырықшы егіншілік пен қала мәдениетінің едәуір өркендегенін орта ғасыр авторлары (Макдиси, ибн Хордадбек, т.б.) мен Қазақстан, Қырғызстан археологтарының зерттеулері дәлелдейді. Жаңадан пайда болған егінжайлар мен қалалық мекендер енді тек сауда жолдарының бойында ғана емес, сондай-ақ, өңірдің шалғай түкпірлерінде де (Іленің төменгі ағысы) пайда бола бастады. 11 — 12 ғ-ларда Жетісудың солтүстік-шығысындағы негізгі қалалар мен елді мекендер (Шелек, Қапал, Арасан, Лепсі, т.б.) пайда болған.
Объяснение: өйткені сіз жетістік деп аталатын нәрсеге жеттіңіз
Бауыржан Момышұлы , өмір бойы аңыз болған. "Өз ұлтын құрметтемейтін және оны мақтан тұтпайтын, сол сөзсіз астары мен қаңғыбастар",- бұл сөздер қазақ халқының ұлы ұлына тиесілі. Оңтүстік Қазақстанда көшпелі дала отбасында дүниеге келген. Ерте анасы жоқ. Алғашқылардың бірі, орыс мектебінде тоғыз жасар. Мұғалім, экономист, прокурор болып жұмыс істеді. Әскери болды, кездейсоқ. Бірақ, мүмкін, ештеңе кездейсоқ емес. Оның міндеті-Мәскеуді, Кеңес Одағының астанасын ғана емес, сонымен қатар Қазақстанды да қорғау. Бауыржан Момышұлы батальон командирі лауазымында қызмет еткен Панфилов дивизиясы Волоколам тас жолын қорғауға тапсырма берді. Немыслимый бұйрығы. 700 адамның күшімен Мәскеудің қорғаныс шегін 8 шақырымға жабу керек. Төтеп беру үшін шабуыл жасау керек еді. Мұнда командир жаңа тактиканы қолданады-бұл немістерде көптеген солдаттардың соғысатынын елестететін елесін қалыптастырған позициялардың ауысуы. Фашисттер" жабайы" дивизиясын атай бастады, солдаттары тұтқынға берілмейді.
"Біз бәрін аман қалуымыз керек",- деп командир өз жауынгерлерінің алдына осындай міндет қойды. Және олар оған сенді және одан кейін жүрді. Ол өз қарамағындағыларға қатты әсер ете алды. Мәскеуді қорғауда жиырма жеті ұрысқа қатысты. оның дивизиясы бес рет қоршауға түсті. Мен аз шығынмен шығарды.
Оның соғыс кезіндегі іс-әрекеттері көптеген адамдар үшін жағымды ойлаудың үлгісі болды. "Әлсіз жерлерді" шебер тауып, жалған әрекет жасай білді.
Кеңес Одағының Батыры атағына 1942 жылы ұсынылды, бірақ қайтыс болғаннан кейін берілді. 1990 жылы Кеңес Одағы Батырларының Алтын жұлдызы Қазақстанға келді. Бұл жерде оны бүкіл қазақ халқына марапаттау деп санайды. Бауыржан Момышұлы кітаптар мен фильмдердің негізіне жататын өмір сүрді. Бауыржан Момышұлының кім екенін білмейтін қазақ жоқ. Мен үшін ол ең алдымен "борыш"сөзі болған адамдардың бірі.