Сөз байлығы – оралымды тілге қойылар талаптың бірі. Айтушының сөзі тыңдарман қауымға тартымды болуы үшін сөз байлығы жақсы, сөздік қоры мол болуы тиіс. Адамдар сөйлегенде бос қайталауларға бой алдырып, сөз жұтаңдығын танытады, тілдің коммуникациялық сапасын күрт төмендетіп жібереді. Әрбір айтылған сөздің салмақты болғаны жөн. Құр бос ауаға айтылған сөздің еш қадірі жоқ. Ол айтушының сөз байлығының төмендігін көрсетеді. Әдемі сөйлеуді, дұрыс сөйлеуді тіл мәдениетін үйрену арқылы жетілдіруге болады. Сөздік қорын молайту үшін кітапты көбірек оқу керек, аса көрнекті қаламгерлерден, тіл нақышы келісті сөз зергерлерінен үйрену керек.
Сөздің аса мол кені көркем әдебиетте жинақталған. Мысалы, М.Әуезовтің 20 томдық шығармаларында сөздің саны 30 мыңнан астам. Қара сөздің қас шебері М.Әуезов «Абай жолы» роман-эпопеясында 16983 сөз қолданған. Мұндай деректі өзге де әйгілі қаламгерле тілі жайындағы статистикалық деректермен салыстырсақ, цифр сыры ашыла түседі. А.С.Пушкин өз шығармаларында 21197, У. Шекспир 15000 сөз қолданған. «Абай жолы» эпопеясында 1 және 2 рет қолданылған сөз саны – 8698, Пушкин шығармаларында мұндай жиіліктегі сөздің саны – 9301, Мамин-Сибиряктың «Приваловтар миллионы» романында 11283 сөз қолданыс бар. 1,2 рет қолданылатын сөз саны – 7312.\
Әрбір тіл сөзге бай. Сөздердің санын математикалық тұрғыдан санап, санын дәл айту мүмкін емес. Қазір ғалымдар тіллің сөдік қорын жуықтап айтады. Тіл байлығын олардың құрамында сөз саны емес, олардың қолданысы анықтайды.
Объяснение:
Су — тіршілік тірегі
Әйтсе де, сыртқы ортаны, суды, ауаны қорғауға заңды түрде шара қолданбайтын бірде-бір мемлекет жоқ. Тіпті теңіз суын қорғау зиянды заттарды шығарудың технологиясын реттеу және қалдықтарды барынша азайту жөнінде халықаралық келісімде жасалған.
Бұл шаралар бұлжытпай іске асыру да керек етеді, себебі ауаның, судың топырақтың ластануы ең ақырғы шегіне жетті. Әсіресе бұл проблема халық өте жиі орналасқан өндірістік аудандарда тым үлкен орын алып отыр. Улы заттар бұл орындардан өзен суларымен, теңіз ағыстары және жел арқылы мындаған километр алшақ орналасқан аймақгарға тарап, жер шарының алыс түпкірлерінс қауіп тудырады. Кейінгі жылдарда ластайтын қалдықтардың кәдімгі түрлеріне жерді радиоактивтік заттардың улау қаупі қосылды.
Объяснение:
Мәтінді мұқият оқып, төмендегі тапсырмаларды орындаңыз.
Қазақстан жер көлемі бойынша әлемде 9-орын алады. Қазақстанның
байтақ жерінде таулар да, өзендер де, көлдер де, теңіз де, далалар да,
ормандар да бар. Қазақстан табиғатында фауна мен флора әртүрлі.
Қазақстанның шығысында Зайсан көлі, Тарбағатай таулары бар. Бұл жерлер
өте көрікті. Зайсанның суы мөлдір. Көлді қарағайлы орман қоршап тұрады.
Тарбағатай тауларында жан-жануарлар мен дәрілік өсімдіктер көп.
Қазақстанның батысында Каспий теңізі жатыр. Теңіздің суы тұзды, бірақ
пайдалы. Теңіз суында йод көп. Қазақстанның барлық аймақтарында
көктемде қызғалдақтар шығады. Қазақстан – қызғалдақтың отаны.
Қазақстанда қызғалдақтың 200-ге жуық түрлері бар. Алакөл мен Бурабайды
барлық қазақстандықтар мен туристер жақсы көреді. Алакөлдің суы
денсаулыққа пайдалы, ал Бурабайдың ауасы астма ауруын емдейді. Осындай
пайдалы және көрікті орындар Қазақстанның барлық аймақтарында бар. Бұл
– табиғаттың сыйы. Біз табиғатты қорғауымыз керек
1. Мәтінге ат қойыңыз [1]
2. Берілген тест сұрақтарына жауап беріңіз [3]
1.Қазақстан жер көлемі бойынша әлемде нешінші орын алады?
А) Жиырмасыншы
В) Бірінші
С) Бесінші
Д) Тоғызыншы
2. Зайсан көлін не қоршап тұр?
А) Биік таулар
В) Әнші құм
С) Қарағайлы орман
Д) Үлкен тастар
3. Қазақстанның батысында қандай теңіз бар?
А) Арал
В) Каспий
С) Балқаш
Д) Зайсан
3. Мәтін мазмұнына сай берілген дұрыс ақпараттарды ажыратыңыз. [1]
р/с Ақпараттар дұрыс бұрыс
А Тарбағатай тауларында жан-жануарлар мен
дәрілік өсімдіктер көп.
В Қазақстанда қызғалдақтың 9 жуық түрлері бар
С Зайсанның суы тұзды
4. Мәтіннің мазмұнына сәйкес келмейтін сөйлемді тап. [1]
А. Қазақстан табиғатында фауна мен флора әртүрлі.
В. Қазақстанның барлық аймақтарында көктемде қызғалдақтар шығады.
С. Теңіз суында йод болмайды.
5. Сөз тіркесін құраңыз. [1]
1 Қызғалдақтың А суы
2 Тарбағатай В отаны
3 Алакөлдің С таулары
ЖАЗЫЛЫМ [8]
Мәтінде есімдіктің түрлерін, берілген тірек сөздерді, суреттерді қолдана
отырып, «Отанын қорғаған ерлер» атты шағын әңгіме жазыңыз.
(10-12 сөйлем )
Тірек сөздер: 9-мамыр мерекесі, қазақ жауынгерлері , Жеңіс күні, ардагер,
еске алу, сынып сағаты, ерлік сабағы, мәңгілік алау, арналған, гүл
шоқтарын,акция,іс шаралар, соғыс, ерлік, тағзым етемін.