Сөйлем мүшелері сөйлемдегі маңызына, қызметіне қарай тұрлаулы мүшелер жәнетұрлаусыз мүшелер болып екі топқа бөлінеді.
Сөйлемде сөздер бір-бірімен грамматикалық байланысқа түсіп, белгілі мағынаны, ұғымды білдіріп, ой білдіруге себебін тигізіп тұрады. Сөйлем ішінде басқа сөздермен грамматикалық байланысқа түсіп, белгілі бір сұраққа жауап бере алатын мағыналы сөзді я сөз тізбегін сөйлем мүшесі дейміз. Сөйлем мүшелері атқаратын қызметі жағынан бастауыш, баяндауыш, толықтауыш, анықтауыш, пысықтауыш болып беске бөлінеді. Олар сөйлем құрай алу қасиетіне байланысты тұрлаулы мүше және тұрлаусыз мүше болады. Бастауыш пен баяндауышты тұрлаулы мүшелер, ал анықтауышты, толықтауышты, пысықтауышты тұрлаусыз мүшелер дейміз Бастауыш - сөйлемде атау септігінде тұрып, ойдың кім, не жайында екенін білдіріп, баяндауышпен қиыса байланысатын тұрлаулы мүше. *Бастауыш* кім? не? кімдер? нелер? кімім? нем? кімі? несі? және басқа сөз топтарының заттанып, атау септігіндегі сұрақтарына жауап береді. Бастауыш атау септігінде зат есім мен есімдіктен болады: Бәйге бригадаға берілді. Сіз өз басыңызды ғана ойламаңыз. (Ғ. Мұст) Атау септігінде тұрып заттанған басқа сөз топтары да (сын есім, зат есім, етістіктің есімше, тұйық етістік түрлері т.б.) бастауыш қызметін атқарады.
*Баяндауыш* - сөйлемде жіктеліп келіп бастауыштың қимылын іс-әрекетін, кім екенін білдіріп, онымен жақ жағынан, кейде жекеше, көпше (1-2 жақта) түрде қиыса байланысын қолданылатын тұрлаулы мүше. Баяндауыш не істеді? қайтті? неғылды? деген сұрақтарға жауап береді. Кейде сөйлемде бастауыш тасаланып жасырын да тұрады, ал оның қай сөз екенін баяндауыштан анықтауға болады.
На казахском "Тұрлаулы мүшелер "- на русском "Главные члены предложения "
1)Менің Әлем чемпионаттарының жеңімпазы.Ермахан Ибраимовтың шәкірті Бахтияр Артаев. Ол әлі Әлем чемпионаттарының жеңімпазы.Ермахан Әлем чемпионаттарының жеңімпазы.Ермахан Ибраимовтың шәкірті БахтарӘлем чемпионаттарының Әлем Әлем чемпионаттарының жеңімпазы.Ермахан Ибраимовтың шәкірті Бахтияр Артаев. Ол әлпр жеңімпазы.Ермахан Ибраимовтың шәкірті Бахтияр Артаев. Ол әлі Ибраимовтың шәкірті Бахтияр Артаев. Ол әліма Артаев. Ол әлі шәкірті Бахтияр Артаев. Ол әлі – Ермахан Ибраимов.Әлем Әлем чемпионаттарының жеңімпазы.Ермахан Ибраимовтың шәкірті Бахтияр Артаев. Ол әлічемпионаттарының Әлем чемпионаттарының жеңімпазы.Ермахан Ибраимовтың шәкірті Бахтияр Артаев. Ол әлі Ибраимовтың шәкірті Бахтияр Артаев. Ол әлі Ол шебер спортшы, 71 кг Әлем Әлем чемпионаттарының Әлем чемпионаттарының жеңімпазы.Ермахан Ибраимовтың шәкірті Бахтияр Артаев. Ол әлі Ибраимовтың шәкірті Бахтияр Артаев. Ол әлі жеңімпазы.Ермахан Ибраимовтың шәкірті Бахтияр Артаев. Ол әлі бокстан бірнешеӘлем чемпионаттарының жеңімпазы.Ермахан Ибраимовтың шәкірті Бахтияр Артаев. Ол әлі рет чемпион болған. Ермахан Ибраимов 2000 жылы Сиднейдегі Олимпиадада алтын жүлде алды. 1998 жылғы Азия ойындарыныңӘлем чемпионаттарының жеңімпазы.Ермахан Ибраимовтың шәкірті Бахтияр Артаев. Ол әлі, бірнеше Әлем чемпионаттарының жеңімпазы.Ермахан Ибраимовтың шәкірті Бахтияр Артаев. Ол әлі көп Олимпиада Әлем чемпионаттарының жеңімпазы.Ермахан Ибраимовтың шәкірті Бахтияр Артаев. Ол әлі дайындайды деп үлкен үміт күтемін. Ермахан Ибраимов – біздің мақтанышымыз.
енбек етти жанеде т.б негизи онай сурак