1-тапсырма. Мәтінді оқ 1. Дар Табиғат тіршілік көзі, Та
биғатты қорғау біздің парлау
.
маа, Аяулы табиғатсыз бұл ғалам
да өмір сүру, тіршілік ету мүмкін
емес, жыл мезгілдерінің ауыс
туру да табиғатты әсемдендіре
түседі. Ор л метiлiнiн бi
ерекшелігі бар. Торт ял мезгілі
қоршаған ортаны торт түрлі
кажайып күйге бөлейді. Таудан
аскан озииін дау.е., асыл
шөптің сыбдыры әдемі көңіл күй сыйлайды. Табиғаттың ғажайып
осемдігін көз алдына елестете отырып, өзің бір керемет сезімге
бөленесің. Оның керемет көрінісі жанынды тебірентеді. Бүлттарі.
мақтадай, шөптері кілемдей төселген табиғатты аялау ер адам үшін
манызды, себебі адам табиғаттың бір бөлшегі. Адам мен табиғат
егіз ұғым. Бір-бірінсіз өмір сүре алмайды. Сондықтан табиғатті.
аялап, қорғауымыз керек. Талай ақын аға-апаларымыз табиғатті.
өлеңдеріне арқау еткен:
Табиғатта сезім де, қүлақ та бар,
Ренжітсең, қайғырып, жылап та алар,
Аяласаң, жаныңа шуақ Тамара,
Қажығанда бойыңда қуат тамар
А) Мәтіндегі негізгі тірек сөзді атаңдар
Ә) Мәтіндегі ойды жалғастырып "Табиғат пен адам” тақырыбына эссе жазыңдар
Б) Мәтіндегі біріңғай жуан дауыстылардан тұратын зат есімдерді, біріңғай жіңішке дауыстылардан тұратын етістіктерді табыңдар.
Қазақ халқына кеңінен танымал көркем жырлардың бірі — «Қыз Жібек» жыры. Қазақ халқының салт-дәстүрі мен әдет-ғұрпын, дүниеге көзқарасын, ұғымын білдіретін әңгеме.
«Қыз Жібек» жыры, әңгімесі қазақ хылқының сол кездегі көшпелі салтын білдіреді, сондай салт, сондай дәстүр орнаған қоғамда туып-өскен адамның көзқарасы қандай екенін көрсетеді. Ескі көшпелі өмірдің сұлу табысы деп бағалауға сай жырлардың бірі- «Қыз Жібек» екені даусыз.
Жырдың халық арасына кең тараған да, аз тараған да нұсқалары бар. Бірақ барлық нұсқалары мен версияларына ортақ бір сюжеттің бары анық. Жырдың қысқаша әңгімесі мынадай. Ертерек заманда Жағалбайлы деген елдің Базарбай деген байы болады. Оның Төлеген, Сансызбай атты екі ұлы болады. Базарбай асқан байлығымен танымал болса да екі ұлына қыз айттырмайды, есейгенде қылыңдықты өздері табады деп ойлайды. Төлеген ер жетіп, жігіт болған соң маңайдағы елден өзіне лайық қыз іздеуді бастайды.
Ешқандай сұлу ұнамай жүрген кезде, сондай бір алыс елде Қыз Жібек деген сұлу бар екенін естиді. Қыздың салтанаты мен келбетінің асқан сұлу екендігін және ол да өзіне лайық жігіт таппай жүргендігін естіп, жүз жылқы айдап, қыздың елін іздеп кетеді. Арада көп уақыт өтеді, сұлу қызы бар деген елдерге сый-сыйапат жасап, даңқын шығарып жүреді.
Аяғында Қыз Жібектің ағасы, ақылшысы болып жүрген Қаршыға деген адамға кез болады. Қаршыға Төлегенді көшінің соңынан ертіп, қарындасын көрсетпекші болады. Көш бойынан талай сұлуды көреді. Жібек қыздардың ішінде болмайды, ол көштің алдында, ақ күйменің ішінде, ешкімге көрінбей жеке кетіп барады екен. Қуып жеткен Төлегенге Жібек жүзін көрсетеді де, Төлеген – күйеу, Жібек -қалыңдық болып, біраз уақыт бірге болады.