Қоршаған ортаның ластануы – адамға және табиғи экожүйеге зиянды әсер ететін физикалық-химиялық және биологиялық заттардың қоршаған ортаға нұқсан келтіруі. Табиғат құбылыстары мен заңдылықтарына қайшы келетін және оның қалыпты жағдайына нұқсан келтіретін сандық, сапалық және құрамдық өзгерістердің барлығы қоршаған ортаның ластануына алып келеді. Қоршаған ортаның ластануы кейде табиғат құбылыстары әсерінен, негізінен адам әрекетінен пайда болады.
Адамның тіршілігінде қоршаған ортаның ластануы ерекше орын алады. Бір немесе бірнеше ластаушы заттар немесе олардың қоспалары белгілі бір мөлшерде қоршаған ортаға түсіп және ұзақ сақталса,ол адамға,жануарға,өсімдіктерге үлкен қауіп туғызады.
Қоршаған ортаның ластануы ластаушы заттардың көзі мен олармен байланысты факторлардың әсерінен болады. Жалпы, қоршаған орта екі түрлі жолмен ластанады: табиғи және антропогенді.
Табиғи ластаушы заттардың көзі болып табылады:
Космохимиялық (фотохимиялық процестер,шаңды борандар немесе желдер)
Вулкандық құбылыстар
Геохимиялық процестер(жердің беткі қабатындағы Озон,SO2,ауыр металдар,H2S,NO2,CO,табиғи радиациялық фон,полициклді ароматикалық көмірсулар-табиғи концарогенді заттардың көзі ретінде,ормандағы өрттер және т.б.)
Биотикалық процестер(гуминді заттар, өзендердің табиғи эвтрофикациясы).
Антропогендік ластану адамның шаруашылық іс-әрекетінің салдарынан қалыптасады. Антропогендік ластануға өндірістік, тұрмыстық қалдықтар мен әр түрлі улы заттардың қоршаған ортаға белгілі мөлшерден тыс шығарылуы, табиғи нысандарды орынсыз пайдалану жатады. Семей сынақ алаңында болған ядролық жарылыстар, Арал өңірінің экологиялық жағдайлары (қ. Арал экологиясы), т.б. қоршаған ортаға нұқсан келтірудің айқын мысалы болып саналады
-Мұратбек үй тапсырмасын жаздыңба!- дегенде жаным орнына түсті. Екі көзім апайда, ал қолым болса шимайлатып жаттығу көшіруде. Ара-тұра дәптерге қарап қойам, соны апай байқады ма!
-Кім сен жалғастыра қойшКім ед...- деп жатқанын пайдаланып одан сайын жылдамдаттым. Апайдың саусақтары мені көздеп орнымнан тұрғызды. Қарасам сөйлемді де айақтап қалдым, зуылдатып оқып келе жатсам сөйлем айақталмаған, бір-екі сөз болар деген оймен кітапқа қарасам көршімнің сараңдығы ұстап қолымен басып отыр.
-Тууу..!-деп оған ашулы көздермен қарадым.
-Жарайды, отыр! - деді апай соны сезгендей...