Туынды сын есім.
Түбір сөзге жұрнақ жалғану арқылы жасалған сын есімді туынды сын есім дейміз. Мысалы: таудай, өнерлі, сезгіш.
Туынды сын есім жасайтын жұрнақтар:
Есім сөздерден сын есім жасайтын жұрнақтар:
-лы, -лі, -ды, -ді, -ты, - ті
-сыз, -сіз
-ғы, -гі, -қы, -кі
-лық, -лік, -дық, -дік, -тық, -тік
-шыл, -шіл
-шаң , -шең:
-дай, -дей, -тай, -тей
-қой, -қор, -паз, -кер, -гер
-и, -ы, -і
мысалдар:
дала+лы, орман+ды
бала+сыз, үй+сіз
жаз+ғы, іш+кі, күз+гі
бала+лық, күз+дік
кек+шіл, қоғам+шыл
сөз+шең, ашу+шаң
су+дай, үй+дей, құс+тай
сәң+қой, әуес+қой
тарих+и, қазақ+ы
Үстеуден сын есім жасайтын жұрнақтар:
-қы, - кі, - ғы, - гі
мысалдар:
кеше+гі, бұрын+ғы, ертең+гі, қыс+қы
Етістіктен сын есім жасайтын жұрнақтар:
- ғақ, - гек, - қақ , - кек, - ақ, - ек
- ық , - ік, - қ , - к
- ғыш, - гіш, - қыш, - кіш
- ғыр, - гір, - қыр, - кір
- шақ , - шек
- ынды, - інді, - нды, - нді
- малы, - мелі, - палы, - пелі, - балы, - белі
- ымды, - імді, - мды, - мді
- аған, - еген
- улы, - улі
- ма, - ме, - ба, - бе, - па, - пе
- ыңқы, - іңкі, - ңқы, - ңкі
Мысалдар:
жабыс+қақ , үрк+ек
аш+ық, ақса+қ ,жет+ік
біл+гіш, айт+қыш
ал+ғыр,өт+кір, тап+қыр,мақтан+шақ , ерін+шек,асыра+нды, үй+інді,соз+балы, ас+палы,асыр+малы, көш+пелі,жара+мды, төз+імді,қаш+аған, сүз+еген,іл+улі,ас+улы, жаб+улы,қыз+ба, бөс+пе,бас+ыңқы, көтер+іңкі.
Менің туған өлкем - Қазақстан Республикасы. Қазақстанның байлығы өте көп және қазынаға толы. Еліміздің табиғаты неткен сұлу десеңші! Мөлдір суын, жайқалған жасыл шөбін, асқар тауларын сүйемін. Сонымен қатар, аңдар, мен құстар, жануарлар өмір сүреді. «Әркімнің туған жері – Мысыр шаһары» демекші, менің кіндік қаным тамған жер – Асықата. Туған жерімді қатты жақсы көремін. Осындай өлкеде туғаныма мақтан етемін. Туған жерім күннен күнге көркейіп келеді. Әсем ғимараттар бой көтеруде. Бау-бақшасы, таза ауасы, ақ алтын ақ мақтасы, егінді даласы, малға толы өрісі - біздің мақтанышымыз. «Туған елдей ел болмас, туған жердей жер болмас»- деп, ата-бабаларымыз бекер айтпаған екен ғой. Елімнің кең даласындай байтақ дала еш жерде жоқ шығар.
психологиялык паралелизм
Объяснение: