Тұмар (Томирис) (грек. Τόμυρίς, көне парс. Tahm-Rayiš, көне иран.: Tahmirih — "Батыл") (ж.ж.с.д. 570-520) — күнгей түркі сақ халықтарының байырғы заманда ел билеген атақты әйел патшаларының бірі, массагет халқының байырғы заманда ел билеген атақты ханшайымы. Себебі грек жазбаларында оның елін "массагет" деп атайды. Тұмар ханша есімінің тарихқа еніп әлемге танылуы - Ахемен әулетінен шыққан, "төрт құбыланың тұтас билеушісі" атанған парсының әйгілі патшасы Кирдің (ж.ж.с.д. 558-530.) Орта Азияға басқыншылық жорықпен келген "жеңілуді білмейді" деп дәріптелген әскерін ашық шайқаста тас-талқанын шығарып жеңуімен тікелей байланысты.
Тірі табиғат үшін (адамдар, жануарлар, құстар, өсімдіктер, микроағзалар) маңызы орасан зор. Күн болмаса, тірі табиғат та болмас еді.
Күн – біздің планетада болатын табиғи процесстердің басты қозғалтқышы. Ол – Жерге жарық және жылу береді. Сондықтан Күн болмаған жағдайда – ең кішкентай микроағзалардың өзі тіршілік ете алмас еді.
Ультракүлгін сәулелері – атмосфераның антропогендік факторларынан туындаған ластануды тазартады және атмосферадағы шаң мен түтіннің бөлшектерін жояды. Сонымен қатар, адамға аз мөлшерде ультракүлгін қажет. Ол D дәруменін өңдіреді. Бұл дәрумен жеткілісіз болса, адам ұйқысыздық және тез шаршаудан зардап шегеді. Сондықтан, Күннің астында жүру пайдалы. Дегенмен әр нәрсе шегімен болу керек, тым ұзақ күн астында жүру ағзаға кері әсерін тигізетінін есте ұстаған абзал.
Адамдар күн энергиясын тұрғын үйлерлі жылыту, ауаны тазарту және электр энергиясын өндіру үшін пайдаланады.
Қыз жібек
Объяснение:
Қыз жібек жырында Төлеген өлгеннен кейін оның ағасы Қыз жібекті әменгерлікке алды