Раушан гүлінің сипаттамасы.
Раушангүл тұқымдасы — қос жарнақтыларға жататын бұта, ағаш тәріздес бір не екі жылдық өсімдіктер. Жер шарында кең таралған, негізінен, қоңыржай аймақта өседі, 100-ден аса туысы, 3 мыңнан астам түрі белгілі. Қазақстанда 36 туысы, 200-ден артық түрі бар, оның 12-сі өте сирек кездесетін өсімдіктер, сондықтан қорғауға алынып, Қазақстанның “Қызыл кітабына” енгізілген.
Раушан – гүлдердің патшайымы. Жалынды махаббат пен тәжім етудің, сүйкімділіктің нышаны. Раушан бағзы замандардан-ақ ең сәнді өсімдік саналып келген. Аталған гүлдің әдемілігі жағынан да, түсінің байлығы жағынан да, мұрныңызды жарардай хош исі тұрғысынан да теңдесі жоқ десек, артық айтқандық емес. Англия, Иран және АҚШ елдерінде раушан – ұлттық гүл саналады.
Раушангүл тұқымдасына жататын өсімдіктердің жапырақтары күрделі, кезектесіп орналасады, бүтін жиекті, қосалқы жапырақшалары болады. Гүлі қос жынысты, кейде дара жынысты, жеке-жеке не топтанып орналасқан. Гүл күлтесі бесеу, аталығы мен аналығы көп, гүлқоршауы көбіне екі қатарлы. Бұл тұқымдасқа жататын өсімдіктер жел және жәндіктер арқылы тозаңданады. Жемісі — көп сүйекті жаңғақ, жаңғақша, жидек, алма, тұқымы эндоспермсіз (кейбір өсімдіктің тұқымы мен жемісінде болатын, ұрықтың қоректенуіне қажетті ерекше ұлпа болмайды). Раушангүл тұқымдасының көбі пайдалы өсімдіктер: жеміс беретін ағаштар (алма, алмұрт, айва, шие, өрік, шабдалы, т.б.); жидек (таңқурай, қойбүлдірген, сиыр бүлдірген, қарақат, т.б.), әсемдік түрлері (раушангүл, шетен, тобылғы, долана, т.б.) және дәрілік түрлері (итмұрын, түзу қазтабан, бүршікгүл, т.б.). Жемісі тамаққа пайдаланылады, құнарлы мал азығы, гүлінен ара бал жинайды. Қазақстан ғылым академиясының Бас ботаник. бағында 1957 — 84 ж. аралығында Раушангүл тұқымдасының әсемдік түрі — раушан гүлінің 16 сорты шығарылған. Ең бастылары: “Қазақстандық мерекелік” (биікт. 130 см-дей, гүлі қызыл түсті); “Алматыдан сәлем” (биікт. 130 см-дей, гүлі қызғылт түсті); “Алматы хош иістісі” (биікт. 190 см-дей, гүлі қызғылт түсті, хош иісті); “Қызжібек” (биікт. 110 см, гүлі қызыл күрең түсті); “Аққу” (биікт. 250 см-дей, гүлі ақ түсті); “Гүлсұлу” (биікт. 190 см-дей, гүлі қызыл күрең түсті, қыста үсімейді), т.б.[1]
Ғаламшарымызда раушангүлділердің 3000-нан астам түрі бар деп есептеледі. Республикамызда олардың 35 түрі өседі: мойыл, шетен, алмұрт, алма ағаштар және т. б.
1. Мәтін мазмұнына сай келетін тақырыпты көрсетіңіз.
A) Ана әлдиі
В) Қасиетті ана тіл
C) Киелі туған жер
Д) Ата-баба аманаты
2. Автордың ан1. Мәтін мазмұнына сай келетін тақырыпты көрсетіңіз.
A) Ана әлдиі
В) Қасиетті ана тіл
C) Киелі туған жер
Д) Ата-баба аманаты
2. Автордың ана тілін сипаттауын сәйкес жауаппен ұсын.
Ана тілім ...
А. Алаулаған арай бар
В. Ардақ тұтар алтыным
С. Жырлап өтем ән қылып
3. Автордың ана тілін сипаттауыы
сәйкес жауаппен ұсын.
Ана тілімде ...
А. Алаулаған арай бар
В. Ардақ тұтар алтыным
С. Жырлап өтем ән қылып
4. Автордың ана тілін сипаттауын сәйкес жауаппен ұсын.
Ардақтымды ...
А. Алаулаған арай бар
В. Ардақ тұтар алтыным
С. Жырлап өтем ән қылып
тілін сипаттауын сәйкес жауаппен ұсын.
Ана тілім ...
А. Алаулаған арай бар
В. Ардақ тұтар алтыным
С. Жырлап өтем ән қылып
3. Автордың ана тілін сипаттауыы
сәйкес жауаппен ұсын.
Ана тілімде ...
А. Алаулаған арай бар
В. Ардақ тұтар алтыным
С. Жырлап өтем ән қылып
4. Автордың ана тілін сипаттауын сәйкес жауаппен ұсын.
Ардақтымды ...
А. Алаулаған арай бар
В. Ардақ тұтар алтыным
С. Жырлап өтем ән қылып
Объяснение: