Ғарышкер, астронавт (Батыс елдеріндегі баламасы: астро... және nбutēs – теңізде жүзуші).), космонавт (ТМД елдерінде - Космонавт: грек. kosmos –ғарыш және nautes – теңіз жүзушісі) – ғарышқа ұшу кезінде ғарыштық техниканы сынақтан өткізетін әрі оны пайдаланатын адам; адамның ғарышқа ұшуынан кейін (1961) пайда болған мамандық. Алғашқы ғарышкерлер әскери ұшқыштар мен ұшқыш-сынақшылар қатарынан таңдалып алынды. Өйткені ғарышқа ұшуға қажетті қасиеттер (ұшу шеберлігінің жоғары деңгейде болуы, апатқа ұшырау жағдайында жылдам шешім қабылдауы, шу, діріл, үдеу, т.б. әр түрлі факторларға төзімді болуы, бақылау жұмыстарын жүргізіп, оны қорытындылай білуі, т.б.) осындай мамандыққа лайықты еді. Кейінірек КСРО-да да, АҚШ-та да ғарыштық кеме экипажына қажетті арнайы білімі бар инженерлер мен ғалымдарды қоса бастады. Ғарышкерлерді дайындау ісі бұрынғы КСРО-да 1960 ж., ал АҚШ-та 1959 ж. және 1962 ж. жүргізіле басталды. Тұңғыш ғарышкер Юрий Гагариннен (1961) бастап ғарышқа үш жүзден астам адам ұшты. Олардың ішінде қазақ ғарышкерлері Тоқтар Әубәкіров (1991), Талғат Мұсабаев (1994, 1998, 2001) бар.[1]
Объяснение:
жоспарды істей алмадым кешір
Ыбырай Алтынсарин – қазақ халқының аса көрнекті ағартушысы , жаңашыл педагог , жазушы әрі қоғам қайраткері.
Белгілі ақын Ғафу Қайырбеков Ыбырайға «Дала қоңырауы» деп баға бергені бәрімізге мәлім . Ыбырай атамыздың сол кездегі мектеп ашу ісі , алғашқы оқулық , қазақ даласында қоңырау болып соғылып , жастарды:
Бір Аллаға сиынып,
Кел балалар , оқылық –
деп білімге шақырды . Кеңес дәуірі тұсында бәрі түгенделмесе де , кей қазақ зиялыларының өмірбаяндық деректері , шынайы шығармалары мектептерде , жоғарғы оқу орындарында оқытылды . Сапасы , мазмұны жөнінде әңгіме бөлек , әрине. Алашта Алтынсарин десе алаңдамайтын қандастар жоқ шығар , сірә.
Қазақ даласында мектеп ашу ісі оңай болмағаны рас. Ыбырайға дейін қыздарға арнап ашылған мектеп болмап еді. Ыбырай зиялы, зерделі жан, маңдай терімен , өз күш-қуатымен мектеп ашып, қазақ балаларының білімге деген құштарлығын оятқан. Ыбырайдан бастау алған мектептер қазақ қыздарының көзін ашып, ер азаматтар мен тең дәрежеде білім алуына мүмкіндік бергені, мені қуантады! Кезінде Ыбырайдан бастау алған білім бұлағың сусындап, бүгінгі қыздарымыз, әпкелеріміз қоғамның түрлі саласында қызмет етіп жатыр. Алтынсарин өзінің бүкіл саналы, ғибратты ғұмырын жалпы жұртты сауаттандыруға, алыс елді мекендерде мектеп ашып, керекті оқулық кітаптарды жазып, ұрпақтарды дұрыс бағытта тәрбиелеу ісіне арнады . Алғашында мектепке бірнеше қара домалақ баланы қабылдаған Ыбырайдың білім беру дәстүрлі жалғасын тауып, бүгінгі таңда қаншама зиялы , парасатты елімізге пайдасы зор азаматтар білім алуда. Жаңа заманға сай мектептер салынып, қазіргі талаптарға сәйкес оқулықтар шығарылып жатыр. Арманың орындылды деген осы шығар.
Қорытындылай келе, мектеп ашу ісі оңай болмады , талай қиындық кешті. Сол қиындыққа төтеп берген Ыбырай Алтынсарин атамызға мың алғыс айтқым келеді. Қазіргі кезде Елбасымыздың жүз нақты қадам даму жолында білім беруге ерекше мән беріп отыр. Сол кездегі Ыбырайдың мектепті ашу ісі , қазірде осылай жалғасын тауып жатыр.