1. Наурыз мейрамының ең басты дәстүрі не болып саналады?
2. Әжелер қандай соғымнан қалған сүр етті Наурызкөжеге қолданады?
3. Неге Наурызкөжеге сүр етті қолданады?
4. Наурызкөже қандай тағамдардан жасалады?
5. Қай сан қазақ елі үшін киелі сан болып табылады?
6. Наурызкөже қандай ниетпен пісіріледі?
7. Наурызкөженің екінші атауы қандай?
8. Наурызкөжені ішіп болған ақсақал қандай тілек айтады?
9. Наурызкөжені пісірумен қатар қазақ отбасында тағы қандай мерекелер бірге тойланады?
10. Оқуға барған балалар үшін қандай дәстүр тойланады?
Объяснение:
Зайсан көлі - Қазақстанның көлдерінің Оңтүстік Алтай және Сауыр, Тарбағатай жоталары арасындағы тектоникалық ойыста жатқан тұщы көл. Көл теңіз деңгейінен 395 м биіктікте. Жағалауы жайпақ. Тектоникалық бөген көлдер типіне жатады.
Суының минералдануы 100 мг/л-ден артпайды, түсі көкшіл, мөлдірлігі 1,3 м. Химиялық құрамы жағынан хлоролы-натрийлі. Жоғарғы деңгейі мамыр айының мен маусым айының бас кезінде, төменгісі қыста байқалады. Қараша - сәуір айларында мұз құрсанып жатады..
Су бассейні[өңдеу]Зайсанға Қара Ертіс, Көкпекті, Жарма, Кендірлік өзендері құяды да, Ертіс (Ақ Ертіс) ағып шығады. Өзеннің жалғасы көл табанындағы ені 2 км, тереңдігі 10 м-ге дейін баратын ұзынша ор түрінде байқалады. Су режимі Қара Ертіспен байланысты.
Гидрографикасы[өңдеу]Жазда таудағы қар ерігенде көл деңгейі көтеріледі. Қыста төмендейді. Су деңгейінің маусымдық ауытқуы 1 – 2,5 м. Ең төмен деңгейі сәуірдің басында байқалады. Ертістегі Бұқтырма СЭС-і салынғанға дейін көл айдынының аумағы 1788 км2, ұзындығы 111 км, ені 30 км, орташа тереңдігі 4 – 6 м (ең терең жері 10 м) болатын. Бөгет салынғаннан кейін көл Бұқтырма бөгеніне қосылып кетті. Көлемі артып, жаға сызығының пішіні өзгерді. Соңғы жылдары көлге құятын Қара Ертіс өзенінің суын Қытайда шамадан тыс пайдалану салдарынан Бұқтырма бөгенінің деңгейі төмендеп, аумағы кішіреюде. Қосылатын су мөлшері бұдан әрі азая берсе, Зайсан көлі бөгеннен оқшауланып, бұрынғы табиғи қалпына қайтып оралуы мүмкін.
Көлдің ихтиофаунасы[өңдеу]Бүгінгі күні Зайсан көлінің ихтиофаунасы 21 түрден тұрады, оның ішінде 16 түрі байырғы немесе жергілікті балықтар болса, 5 түрі жерсіндірілгендердің қатарына жатады, яғни ол 24% құрайды. Әсіресе, бекіре, ақбалық, таймень, көксерке, табан, аққайран, сазан, т.б. көптеп ауланады. Табан, көксерке, алабұға, торта балықтарының таралу аумағы өте кең болып, көлдің барлық акваториясына жайылған, ал шортан көбінесе балық аулауға тыйым салынған жерлерде көп шоғырланған. Аққайран мен мөңке балықтарының бірнеше түрі шөптесін сияқты биотоптарда көбінесе өзендер шығанақтары мен жағалауларында кездеседі. Ал саны жағынан аз, сазан, қарабалық, нәлім сияқты балық түрлері сирек кездеседі. Бүгінгі күні жемдік қорға көлдегі табан балығы басымдылығының біраз азаюы салдарынан сазан, қарабалық, нәлім сияқты бағалы балықтар үшін өз санын көбейтуге мүмкіншіліктер туып отыр. Кәсіптік мәні жағынан төмен таутан мен торта балықтары саны жағынан көп емес. Көл маңында бірнеше балық кәсіпшілігімен айналысатын ауылдар (артельдер) бар. Суына ондатр жерсіндірілген. Көл айдыны кеме қатынасына пайдаланылады.
Оқшы ата кесенесі
Объяснение:
Оқшы ата кесенесі Қызылорда облысы, Шиелі ауданындағы Бәйгеқұм ауылынан күншығысқа қарай 5 км жерде орын тепкен. Оқшы ата жайында халық арасында аңыз жетерлік. Кейбір әңгімелерде шын есімі Ыбырайым делінсе, басқа жерлерде Көгентүп деп жүр. Сол сияқты Оқшы мен Есабыз әулиелердің есімдерін де қатар естуге болады. Оған себеп, олардың бір қорымда жерленгендері. Қос әулиемен қатар, мұнда Асан ата, Ғайып ата, Қыш ата, Досбол дат пен Бала би сияқты ел есімдерін жатқа білетін кісілердің де мүрдесі жатыр. Ал Қорқыт атаның кітабындағы мәліметтерде Оқшы ата қару-жарақ жасайтын орынның пірі ретінде көрсетіледі, сол сияқты Қазан ханның ержүрек батыры болғаны жайында да мағлұматтар бар. Мұнда тұрғызылған кесенеге 2005 жылы жөндеу жұмыстары жүргізілген. Киелі орынға келушілер үшін түнейтін және ас беруге арналған жайлар тұрғызылған.
Оқшы ата деп халықтың өзі атаған екен. Ол бала күнінен жетімдіктің ащы дәмін татып, қиындық көріп өседі. Тағдыр тауқіметін тартып жүргенде бір шал мен кемпірге өкіл бала болып, қалған өмірін ел-жұртты дінге шақырумен өткізеді. Оны ешқандай байлық қызықтырмай, мешіт тұрғызып, адамдардың бойына діни білім құяды.
Бізге жеткен аңызға сүйенсек, бір күні ол өзін бағып-қағып отырған ата-анасынан сұранып, Ахмет Яссауиге сәлем беріп келемін дейді. Ол дәуірде жергілікті патша халық арасынан салық қана жинатып қоймай, әр жұрттан бір қыз баласын алдырып отырған екен. Баласы Түркістанға кеткенде қызын хан алып кетерден қорыққан әкесі оның бармауын өтінеді. Бірақ, Оқшы «менің атымды үш рет қайталап айтсаңыз, мен осында боламын» дейді. Көп ұзамай, расымен де ханның қолшоқпарлары салық жинап, бұлардың қоныстарына да келіп жетеді. Әкесінің күдігі расқа айналып, олар мұның қарындасын кепілдікке алып кетпек болады. Сонда әкесі тұрып, Оқшының атын үш рет қайталаған екен. Нөкерлері бір істі шеше алмай тұрғанын сезген хан да осы жерге келіп жетсе керек. Келе сала, ол атынан ауып түседі. Сонда жиылған қарақұрым ел «мен ханды аттан құлатып, мерт еткен» деп таласып жатады. Олардың барлығының шуылынан Оқшының даусы анық естіледі, «егер ханның жүрегінде арпа қылтығы болса, оны құлатқан мен деген сөз» – дейді. Барып қараса, шынымен де жүрегінде қылтық тұр екен. Осыдан кейін халық Көгентүп есімді жігіттің жай адам емес екенін мойындап, оны сыйлап, құрмет көрсетеді.
ХХ ғасырдың 60-жылдары мұндағы мазарлар жаңартылып, кесене тұрғызылған. Ал оған дейін қарапайым кесектен салынған мазар болған екен. Қазір бұл орын көпшілік ниет етіп келетін, қасиетті орындардың біріне айналып отыр және Қазақстанның киелі нысандарының тізіміне енді.