Туынды сын есім.
Түбір сөзге жұрнақ жалғану арқылы жасалған сын есімді туынды сын есім дейміз. Мысалы: таудай, өнерлі, сезгіш.
Туынды сын есім жасайтын жұрнақтар:
Есім сөздерден сын есім жасайтын жұрнақтар:
-лы, -лі, -ды, -ді, -ты, - ті
-сыз, -сіз
-ғы, -гі, -қы, -кі
-лық, -лік, -дық, -дік, -тық, -тік
-шыл, -шіл
-шаң , -шең:
-дай, -дей, -тай, -тей
-қой, -қор, -паз, -кер, -гер
-и, -ы, -і
мысалдар:
дала+лы, орман+ды
бала+сыз, үй+сіз
жаз+ғы, іш+кі, күз+гі
бала+лық, күз+дік
кек+шіл, қоғам+шыл
сөз+шең, ашу+шаң
су+дай, үй+дей, құс+тай
сәң+қой, әуес+қой
тарих+и, қазақ+ы
Үстеуден сын есім жасайтын жұрнақтар:
-қы, - кі, - ғы, - гі
мысалдар:
кеше+гі, бұрын+ғы, ертең+гі, қыс+қы
Етістіктен сын есім жасайтын жұрнақтар:
- ғақ, - гек, - қақ , - кек, - ақ, - ек
- ық , - ік, - қ , - к
- ғыш, - гіш, - қыш, - кіш
- ғыр, - гір, - қыр, - кір
- шақ , - шек
- ынды, - інді, - нды, - нді
- малы, - мелі, - палы, - пелі, - балы, - белі
- ымды, - імді, - мды, - мді
- аған, - еген
- улы, - улі
- ма, - ме, - ба, - бе, - па, - пе
- ыңқы, - іңкі, - ңқы, - ңкі
Мысалдар:
жабыс+қақ , үрк+ек
аш+ық, ақса+қ ,жет+ік
біл+гіш, айт+қыш
ал+ғыр,өт+кір, тап+қыр,мақтан+шақ , ерін+шек,асыра+нды, үй+інді,соз+балы, ас+палы,асыр+малы, көш+пелі,жара+мды, төз+імді,қаш+аған, сүз+еген,іл+улі,ас+улы, жаб+улы,қыз+ба, бөс+пе,бас+ыңқы, көтер+іңкі.
Іркіт - майын алып, құрт қайнату үшін ұйытып сабаға шикі сүттен немесе пісірген сүттен жинаған айран, қатық. Сабаға жиналып толған І-тің пісілуі сауылып отырған сауын малдың азды-көптігіне тікелей байланысты. Малы көп үйлер барлық малдың сүтін араластырмай, сиыр сүтінен ғана немесе қой-ешкі сүтінен ғана І. жинайды. Саба неғұрлым тез толса, І. көп ашымайды, нәтижесінде құрт шағырмақ, ащы болмайды. І-ті алғашқы піскен сүтті ұйытып алып сабаға құяды да, үстіне шикі сүт құйып жинай береді. Кейде І-ті сусын орнына ішед
Объяснение: