Ұлы географиялық ашылулар, Ұлы географиялық жаңалықтар — 15 ғ-дың соңы мен 17 ғ-дың ортасы аралығында еуропалық саяхатшылардың жаңа жерлерді, құрлықтар мен аралдарды, мұхиттар мен теңіздерді, аса маңызды теңіз жолдарын ашу кезеңі. Бұл кезең тарихқа Ұлы географиялық ашылулар заманы деген атпен енді. Жаңа жерлердің көптеп ашылуы Еуропадан Оңт. және ШығысАзия елдеріне теңіз жолдарын іздеумен тікелей байланысты болды. Мұндай ізденістің басты себептері:
15 ғ-дың ортасына қарай еуропа елдерінде өнеркәсіп пен сауданың мықтап өркендеуі, Еуропаны Шығыс Азиямен байланыстыратын құрлық жолын және кеме қатынасы өркендеген Жерорта теңізінің шығыс жағалауын түріктердің басып алуы, ашық мұхитқа шығып, алысқа жүзе алатын берік кемелердің жасалуы, ғылым мен техниканың жандануы бұған қолайлы жағдай туғызды. Араб саяхатшысыӘбу-Абдаллаї Мұхаммед ибн Баттута Еуропа саяхатшыларына дейін 30 жыл бойы саяхат жасап, Африканың солт. жағалауын бойлай жүзіп, Танжер қ-нан (Марокко) бастап Египет, Арабия, Кіші Азия түбегін, Қырым, Ресей, Орт. Азия, Иран, Ауғанстан,Үндістан, Қытай, Индонезия, Испанияда болған. Ұлы географиялық ашылуларды сол кезде күшті дамыған елдер — Португалия мен Испания бастады.
15 ғ-дың 2-жартысында Португалия ханзадасы, теңізші Генрих (Энрико) Африка жағалауына көптеген экспедициялар ұйымдастырып отырды. Португал теңізшілері құрлықтың батыс және оңт. жағалауын бойлай жүзді.
1488 ж. Б.Диаш Африканың оңт. шетіндегі Қайырлы Үміт мүйісіне жетті. Португалдардың бұл саяхаттары Ұ. г. а-дың бастамасы болды. Олармен бәсекелес испандықтар Шығыс Азияға апаратын теңіз жолын батыстан іздеуге тиіс болды. Орта ғасырларда ежелгі дүние ғалымдарының Жерді шар тәріздес деген ұмытылған пікірі қайта жандана бастаған еді. Осыған сәйкес бірқатар ғалымдар мен теңізшілер Испаниядан шығып үнемі батысқа қарай жүзе берсе Азия жағалауына жетуге болады деп есептеді. Неміс картографы М.Бехаймның глобусында (1492) және Италия космографы П.Тосканеллидің картасында (15 ғ-дың 2-жартысы) Еуропаның батыс жағалауы мен Азияның шығыс жағалауы арасында ешқандай құрлық жоқ, мұхиттың ені кішірейтіліп көрсетілген. Х.Колумбтың осы пікірге негізделіп ұйымдастырылған экспед.
Объяснение:
ХХ ғасырдағы әнші-ақындар шығармашылығы.
Қазақтың ән өнері – сонау көне заманнан бері қалыптасқан халқымыздың рухани байлығы. Жыр дүлділі Жамбыл Жабаев: "Ән — халық үні, оның шындығы, оның ойы мен сезімі" деген екен. Шынымен де, әншілік – ол сол халықтың өнері ғана емес, өткенінен сыр шертетін қазынасы. Тарихымызға көз салсақ бізде көптеген әнші тұлғалар болған, әсіресе, ХІХ ғасырдың аяғы мен ХХ ғасырдың басындағы дәстүрлі ән өнеріне үлкен үлес қосқан сал-сері, әншілерімізді ерекше атап өтсек болады.
Атақты Біржан сал, Ақан серіден дәуірлеген Арқа әнінің дәстүрін жалғастырып, дамыта түскендердің бірі – Әсет Найманбайұлы. Ол – қазақтың суырыпсалма ақыны, әнші-композиторы. Сазгер әрі әнші ретіндегі шығармашылық жолын бар болғаны он төрт-он бес жасында бастайды. Әсет мұраларының ішінде халыққа кеңірек тарағаны оның әндері болды. Жас кезіндегі әндерінде, атап айтсам, "Кіші Ардақ", "Үлкен Ардақ", "Қаракөз", "Мақпал" психологиялық тереңдік пен адамның жанын қозғайтын нәзіктік бар. Әсет Найманбайұлы өз шығармаларында өмірге деген шексіз құштарлығын, туған елі мен жеріне деген айнымас сүйіспеншілігін жырлады. Оған қоса әнші "Ырғақты", "Аққарагер", "Қаракөз", "Майда қоңыр", "Жалған-ай", "Сырмақ үйкер" т.б әндерінің авторы. Ұлы даланың ән падишасы, теңдессіз әнші Әсет Найманбайұлының есімі мәңгі ұмытылмай, оның шығармалары ұрпақтан ұрпаққа жалғасын табады деп сеніммен айта аламын.
Қорыта келе айтарым, әнші ақындарымыздың өлең-жырларынан біздің алар тәрбиеміз мол деп білемін. Себебі олар қалыптастырған дәстүрлі ән өнерінде халықтың салт-дәстүрі, әдет-ғұрпы, тарихы мен өмірі, тұрмыс тіршілігі, қоғамдық қатынастары, жалпы ұлттық болмысы көрініс тапқан. Қазақ халқы ежелден өзінің әншілік өнермен ерекшеленген. Сондықтан да, әнші,сазгерлеріміз қалдырған мұраны тұтастай зерттеп, қорғай білуіміз керек.
тау жоғарылау,тау бөктері жеткілікті, мұздықтар көп,қысқарған жол,жорамалдау керек,өзендердің ағысы тез,бізге әсер етуі мүмкін, ауа алмасуы мүмкін, шығын көп