спорт түрі, анығырақ айтқанда, командалық спорт түрі. Мұнда 2 команда тордың екі жағына бөлініп тұрып, әр команда өздеріне тиесілі арнайы алаңда ойнайды. Ойынның мақсаты - волейбол добын команда өкілдері өздерінің алаңдарына түсіріп алмау керек, керісінше, қарсылас команданың белгіленген алаңына түсіріп, ұпай алу қажет. Егер команда өкілдерінің біреуіне доп тиіп, ол доп аутқа кететін болса, қарсылас команда ұпай еншілейді. Сондықтан қарсыласты қателестіру арқылы ұпай алуға болады. Доп белгілі бір команданың алаңында болған кезде, ол командадан тек үш ойыншы ғана допты келесі жаққа асыруға көмек ете алады, яғни, үш реттен артық допқа қол тигізуге болмайды (блок қойған жағдайда ғана төртінші рет допты алаңда ұстауға болады).
Волейболдың ережелерін бекітіп, басқа да волейболға қатысты маңызды істермен айналысатын басты кеңес - Халықаралық волейбол федерациясы, FIVB (ағыл.).
Волейбол - комбинациялық спорт түрі. Волейбол алаңында әрбір спортшы маңызды рөл атқарады. Волейбол ойыншысы биіктікке секіру қабілеті жоғары, реакциясы мықты, командаластарымен еркін түсінесетін, физикалық әлеуетін соққы жасау кезінде орынды пайдаланатын ойыншы болғаны жөн.
Волейбол ойнаушы адамдардың бұл ойынды ұнатуының басты себептері: салауатты өмір салтын ұнату, ережелерінің оңай болуы және волейбол ойнау үшін көп құралдың қажет болмауы.
Волейболдың бірнеше түрі бар: жағажай волейболы, мини-волейбол, пионербол, саябақтағы (парктегі) волейбол (1998 жылы Токиодағы FIVB кеңесінде бекітілген).
Тоғызқұмалақ – әлемдік мәдениетінің озық үлгілерімен бой теңестіре алатынзияткерлік (интеллектуалдық) ойын, логикалық ойлау өнері. Археолог-ғалымдарының пайымдауынша ойынның пайда болу мерзімі 4000 жыл шамасын қамтиды. Жасөспірім ұрпақтың дене шынықтыру тәрбиесімен қатар, ақыл-ойынын дамуына да зор мән берген бабаларымыз осы ойынды ойлап тауып, зердегілік және зияткерлік даму құралы ретінде қолданған.
Тоғызқұмалақ ойыны республикалық деңгейде Қазақстан Республикасы, Қырғызстан, Моңғолия, Ресейде, Алтай мен Қаратай-Шеркессия елдерінде ойналады. Қытайда және Еуропа елдерінде ойынды ақпараттық жағынан насихаттап отырған көптеген жанашырлары бар. Американың Нью-Йорк қаласындағы Аляска Университеті Тоғызқұмалақ ойынын зерттеумен айналысып отыр. Қазақстан Республикасында қазір спорт түрі ретінде Тоғызқұмалақ қанатын қеңге жайып, танымал ойын болып дамуда.
Мен тоғызқұмалақ ойнын жақсы көремін.
Әлемде болып жатқан климатттық өзгерістер
Климаттың өзгеруі - бұл мыңдаған жылдар бойы үздіксіз жүретін табиғи процесс. Өзгерістер жергілікті немесе глобалды түрде жүруі мүмкін. Бірінші категорияға, мысалы, өзеннің тартылуы жатады. Жаһандық климаттық өзгерістер одан да қауіпті: мұздықтардың еруіне, озон қабатының жұқаруына және т.б. салдарынан Дүниежүзілік мұхит деңгейінің едәуір көтерілуі. Мұндай құбылыстар жануарлар мен өсімдіктерге, тіпті адамзатқа ойдай қауіп төндіреді.
19 ғасырдың аяғынан бастап планетада орташа температура 1,2 градусқа көтерілді. Соңғы уақытта климат тез өзгереді, өйткені өнеркәсіп қарқынды дамыды. Ал атмосфераға көмірқышқыл газының бөлінуі күрт өсті. Мұздықтардың еруіне байланысты теңіз деңгейінің көтерілуі жағалаудағы аймақтарды жарамсыз етеді. Климаттың өзгеруі Африка елдеріне үлкен әсер етуде. Өйткені ол экологиялық таза судың жетіспеушілігінен зардап шегетін кедей және бейімделетін аймақ болып табылады. Жаһандық жылынумен күрес бойынша қолданыстағы шаралар жеткіліксіз болғандықтан, климаттың өзгеруі жеделдейді. Климаттың өзгеруімен күресу үшін кешенді шаралар қабылдау қажет. Мысалы, парниктік газдар шығарындыларын азайту, энергияның балама көздерін пайдалану, жасыл желектер көптеп отырғызу және т.б. "Табиғат жер байлығы, батырлар ел байлығы" демекші, байлығымызды бағалай білгеніміз нұр үстіне нұр болар еді.