Question

СОР ПО КАЗ ЯЗ ЗДЕЛАТЬ 1-ТОҚСАН БОЙЫНША ЖИЫНТЫҚ БАҒАЛАУ ТАПСЫРМАЛАРЫ
Оқылым
1-тапсырма

Мәтінді оқып, тапсырмаларды орында.

Жаһандық энергетикалық тоқырау нышандары алғаш рет ХХ ғасырдың 70-жылдарында орын ала бастады. Әлемде мұнай бағасының тұңғыш рет күрт көтерілуі энергетикалық дағдарыс туғызып, бүкіл дүние жүзінің экономикасына әсерін тигізді. Көп ұзамай мұнай бағасы тұрақтап, энергетикалық даму қайтадан қарқын алды. Бірақ осы бір оқиға арзан да мол мұнай дәуірінің аяқталып келе жатқандығын аңғартты. «Жаһандық энергетика дағдарысының болмай қоймайтынын бүгінде барша жұрт толық түсінеді, сондықтан да техника мен ғылым үшін қуат проблемасы алдыңғы қатарға шығып отыр», -деп жазды атақты П.Л.Капица 1975 жылы.

Иә, көмір адамзат тарихындағы өнеркәсіптік төңкеріс дәуірін бастады. Ал ХІХ ғасырда а электр қуатын ойлап тауып, өнеркәсіптік төңкеріс жетістіктерін еселей түсті. Қолжетімді әрі сенімді көмір, мұнай және газ сияқты қазба отын көздерінің арқасында адамзат ХХ ғасырда энергетикалық молшылық дәуірін бастан кешірді. Оның молшылығы соншалық, жер шарын мекендейтін жеті миллиард халық электр қуатынсыз «шырпы басын сындыра алмайтын» халге жетті. Тіпті, жаһандық ауқымда жарты күн электр энергиясы болмай қалса, техногендік дәуір перзенттерінің тіршілігі толық тұралап қалар еді. Жұмыр жерді мекендейтін жеті миллиард адамның шексіз энергетикалық сұранысын дәл бүгінгі күні де көмір, мұнай және газ арқылы өндірілетін электр қуаты қамтамасыз етуде.

«Судың да сұрауы бар» демекші, қазір адамзат алдында энергетикалық тоқырау атты тығырық тұр. Қазіргі таңда өркениет әлемін энергетикалық шикізат көздерінің жетімсіздігі, олардың бағасының жылдан-жылға көтерілуі ерекше алаңдатып отыр. Бүгінгі энергетикалық тоқырау салқынын сезінген өркениет әлемі ертеңге энергетикалық қатер атты проблеманы күн тәртібіне ашық шығаруда. Халықаралық энергетикалық агенттіктің болжамы бойынша, алдағы жылдары индустриялық дамыған елдердің электр энергиясын тұтынуы жылына 1,3 пайызға, ал дамушы мемлекеттердің электр энергиясын тұтынуы жылына 4,2 пайызға артады.

1.Сөйлемнің «шын, жалған» екенін белгілеңіз

Тұжырымды сөйлемдер шын жалған

А) Әлемде мұнай бағасының күрт көтерілуі энергетикалық дағдарысты туғызды.

В) Энергетикалық молшылық дәуірінде адамзатқа көмір, мұнай және газ қолжетімді болды.

С) Бүгінгі күні энергетикалық шикізат көздері жеткіліксіз және олар жылдан-жылға арзандап жатыр.

D) Әлемде энергетикалық қатер атты проблема күн тәртібіне қойылмаған.

2. Сөздер мен сөз тіркестерін мағынасына қарай сәйкестендір.

Ақпарат Ақпарат Сәйкестендіру

1.Мұнай бағасы тұрақтап, а электр қуатынсыз өмір сүре алмайтын халге жетті.

2. Жер шарындағы халық b дамыған елдер мен дамушы мемлекеттердің электр энергиясын тұтынуы артады.

3.Адамзат тарихында көмір с энергетикалық даму қайтадан қарқын алды.

4.Болжам бойынша d өнеркәсіптік төңкеріс дәуірін бастады.

3. Асты сызылған есептік сан есімді болжалдық сан есімнің екі түрінде айналдырып жаз:

«Жұмыр жерді мекендейтін жеті миллиард адамның шексіз энергетикалық сұранысын дәл бүгінгі күні де көмір, мұнай және газ арқылы өндірілетін электр қуаты қамтамасыз етуде».

4. Мәтіннен бөлшектік сан есімдерді тауып, сөзбен жаз.

Жазылым

Екі сұрақтың біреуін таңдап, жауап жазыңыз. Өз жауабыңызды тиісті стильге келтіріңіз.

болжалдық және бөлшектік сан есімдерді дұрыс қолданыңыз.

1. Білім. Ғылым. Инновация

Ақпараттық технологиялар, медицина, ауыл шаруашылық , сауда, өнеркәсіп саласында ғылым бар екенін дәлелдеп, бірнеше жобаларда жұмыс істеп, халықаралық патенттер алып үлгерген жастар бар. «Қазақстанның жас ғалымдары» жайында мақала жазыңыз.

2. Ақшаны үнемдеу - табысты молайту ма?

Сіздің мектебіңізде 16 қараша күні ҚР тәуелсіздігіне орай қайырымдылық жәрмеңкесі өткізілетінін елестетіңіз. Жергілікті газетке осы жәрмеңке туралы пікір жазыңыз. Көрген, алған әсеріңізді сипаттап жазыңыз.