Аспан әлемі адамзатты ертеден қызықтырып келеді.Әр ғасырда ғұламалар аспан сырын ашып,әлемге жаңалықтар ұсынып отырған. Ең алғаш Қытайда жұлдыз каталогын,ал Аристотель дүние құрылысының жалпы жүйесін жасаған.13ғасырда ат-Туси Әзербайжанда обсерватория салдырып,планеталар қозғалысының жаңа кестесін жасаса,1428-1429ж.Ұлықбек Самарханда обсерватория салдырып,1019жұлдыздың каталогын,планеталардың қозғалыс кестесін жазған.Ал Галилео Галилей өзі істеген телескоппен аспан денелеріне бақылау жүргізген.19ғасырда аспан денелері жүйелі түрде зерттеле бастады.Қазіргі заманда аспан сырын зерттеу саласы кеңейіп,ауқымы өсіп көп салалы ғылымға айналды.Республикамызда 1942ж. тұңғыш отандық обсерватория салынды.
КОНСПЕКТ
Сөйлеушінің өз сөзінің ішінде біреудің айтқан сөзін дәл сол күйінде, ешбір өзгеріссіз беруі төл сөз деп аталады. Мысалы, «Мал жұтайды, өнер жұтамайды», – деген Абай. Осы сөйлемде «мал жұтайды, өнер жұтамайды» деген Абайдың сөзі ешқандай өзгеріссіз айтылған күйінде беріліп тұр.
Төл сөз тек біреудің айтқан сөзі ғана емес, ойлаған ойы, айтуға оқталған сөзі түрінде де беріледі. Мысалы, Айбала: «Еркем», – деп қала жаздап, аузын жиып ала қойды. «Түнімен осы суретті қалайда бітіруім керек», – деп ойлады қарт суретші.
Төл сөзбен байланысты айтылған сөйлеушінің өз сөзі автор сөзі деп аталады. Жоғарыдағы мысалдағы деген Абай, Айбала ... деп қала жаздап, аузын жиып ала қойды, деп ойлады қарт суретші – автор сөзі. Төл сөз бен автор сөзі «де» көмекші етістігінің деді, деп, деген, дейді, дегендей, дей жаздады, деген екен тұлғасындағы түрінің бірімен байланысады.
Төл сөз бен автор сөзінің орын тәртібіне, төл сөзді сөйлемнің хабарлы, сұраулы, лепті болуына қарай төл сөздің тыныс белгілері де әр алуан болады.
подснежник на русском Бәйшешек , Бәйшешек – құртқашаштар тұқымдасына жататын көп жылдық тамыр түйнекті өсімдіктер. Еуразияда, Жерорта т-нің жағалауларында өсетін 80-ге жуық түрі белгілі. Қазақстанда Іле, Жетісу (Жоңғар), Теріскей Алатауларында, Ұзынқара (Кетпен) жотасында, Қаратауда өседі. Б-тің Алатау Б-і (C. alatavіcus) және Корольков Б-і (C. korolkovіі) деген түрлері бар. Биікт. 10 – 30 см-дей. Тамыр түйнектері ұзынша немесе шар тәрізді домалақ болады. Шоғырланып біткен таспа жапырақтарының саны 6 – 9, ұзындығы 10 – 12 см. Сары немесе көкшіл түсті дара гүлінің гүл қоршауы қарапайым күлте жапырақшалардан тұрады. Гүл қоршауының ортасынан ұзындығы 10 см-дей түтік шығады да, гүлі сол түтіктің ұшында жетіледі. Аталығы үшеу, аталық жіптері қысқа болады. Аналығы біреу, ол 3 жеміс жапырағынан тұрады. Жемісі – үш ұялы, көп тұқымды қауашақ. Наурыз – мамырайларында гүлдейді. Гүлдері түнге қарай және бұлтты күндері жабылып қалады. Оларды аралар немесе көбелектертозаңдандырады. Б-тер негізінен сәндік өсімдіктер.