ШоқанУәлиханов (шын аты - Мұхаммедханафия) Шыңғысұлы (қараша, 1835, Құсмұрын бекінісі, қазіргі Қостанайоблысы, - сәуір, 1865, Алтынемел, қазіргі Алматыоблысы) - қазақтың ұлы ғалымы, ориенталист, тарихшы, этнограф, географ, фольклорист, ағартушы, демократ. Омбының кадет корпусын бітірген (1853), Петербург университетінің тарих-филология факультетінде лекция тыңдаған (1861-1862). Арғы атасы - Абылай. Оның үлкен ұлы Уәли (1741-1821) - Шоқанның туған атасы. Уәли өліп, әкенің бас мұрагері - оның үлкен ұлы Ғұбайдолла (Абайділда) Сібірге айдалып кеткендіктен, хан шаңырағы хандық, билік Уәлидің кіші әйелі Айғанымда қалды. "Уәлидің бәйбішеден туған балалары әкесінің Ресей қол астына қарағандығын мойындағысы келмей жатқанда, Айғаным мен оның балалары Ресейге адал ниетін сақтап қалды. Уәлиханның осы жесіріне Александр І аса бір ықылас білдірді. Сөйтіп, қазақ даласында оған сәулетті үй салып беруге әмір етті, сол үйде Шоқан Уәлиханов туып еді", - деп жазды П. П. Семенов-Тянь-Шанский. Балалық шағы әуелі Құсмұрында (әкесі аға сұлтан болғанда), кейін Көкшетаудағы ата мекені Сырымбетте халықтың қайнаған ортасында өткен. Уәлиханов жас күнінен тарихи өлең, жыр, аңыз, әңгімелерді қызықтап, соларға құлақ түріп өскен. Тіпті Құсмұрындағы шағының өзінде "Қозы Көрпеш-Баян сұлу" жырын жазып алғаны бар. Сырымбетте аңыз, жырлар сюжетіне сурет салатын болған. Сөйтіп, табиғатынан алғыр, зерек баланың рухани бағыт-бағдары ерте қалыптаса бастайды. Ш. Уәлиханов әуелі Құсмұрында қазақ мектебінде оқып, арабша хат таниды. Дәстүр бойынша "жеті жұрттың тілін білуге" тиісті хан баласы Шығыс тілдерінен араб, шағатай тілін жасынан жақсы үйренген, кейінірек Орта Азияның түркі тілдерін меңгерген. 1847 жылы күзде 12 жасар Шоқанды әкесі Омбыға әкеліп, орыс достарының көмегімен Омбы кадет корпусына оқуға орналастырады. Сібірдегі ең таңдаулы оқу орны болып есептелетін бұл корпус, декабрист А. Завалишиннің сөзімен айтқанда, "ағартушылық пен патриотизмнің өркен жайған жері" болатын.
Астана оқушылар сарайы.
Еліміз бойынша ғана емес, әлем бойынша да баламасы жоқ ерекше ғимарат – Оқушылар ¬сарайы. Ішкі қондырғылары заманауи техникалармен жабдықталып, сырты қазақи нақышта әрленген бұл нысанның кескіні мен келбеті тым ерекше. Бұл көркем, төрт қабатты, көз тартарлық архитектура туындысы шамамен сегіз жарым гектар жерді алып жатыр. Нысанның төбесінде шаңырақ орналасқан. Шеңбердің биіктігі – 8 метр, ал диаметрі – 156 метр. Алып, әсем, сұлбасы ерекше бұл ғимарат арнайы Елбасы тапсырмасы бойынша салынған.
2011 жылы бой көтерген ғимараттың жалпы ауданы – 61274,6 шаршы метр. Төрт қабаттан тұратын нысандағы бөлмелер саны – 842. Ғимаратқа кіріп келген адамның көзі бірден үздіксіз айналып тұратын алып конструкцияға түседі. Бұл бір жағынан секциялар бағытының жан-жақтылығын көрсететін сарай эмблемасы болса, екінші жағынан әр баланың арманы іспетті. Тоқтамайды. Үнемі қозғалыс үстінде. Балалардың арман баспалдағы осы жерден бастау алады. Ертеңіне ерінбей қарайтын талапты жастың жігерін жануды құдды осы арадан бастап кеп жібергендей. Қиялын қияға ұшырып, қанаттанудың қадамы.
Бүгінде Оқушылар сарайы қаладағы қосымша білім беретін ең ірі ұйым болып табылады. Ондағы үйірмелердің 60 пайызы тегін жүргізіледі. Әртүрлі әлеуметтік аз қамтылған, көп балалы отбасылардың балалары көбіне мұнда тегін сабақтарға қатысуға мүмкіндік алады. Мұндай сабақтардың қатарында техникалық сабақтар, робототехника, жеңіл атлетика болса, басқа секциялар ақылы жүргізіледі. Олардың бағасы айына 2500-ден 7000 теңгеге дейін өзгеріп отырады.
Сондай-ақ, мұнда заманауи технологиямен жабдықталған таңғаларлық зертханалар өте көп. Оқушылардың санасын серпілту үшін түрлі қызықты ойындар да өткізіп тұрады. Мәселен, бір ғана найзағайлар соғып тұрған «тесла шоу» деп аталатын ойынын алсақ, бұл виртуалды әлемде балалар өздерінің ойлау қабілетін өсіріп, жаңа қырынан көрсете алады. Ең ғажабы, бұл зертханада ойын ойнауға, суретке түсуге, балалардың сана-сезімін өсіруге барлық мүмкіндік жасалған.
Бүгінде мұнда 10 мың баланы қамти отырып, түрлі бағытта жұмыс жасайтын 650-ге жуық топ, 125 үйір¬ме бар. Оларға 200-ге жуық қосымша білім беру педагогтары сабақ жүргізеді.
Бүгінде Оқушылар сара¬йында дипломатиялық корпус, зертхана мен нанотехнологиялар сек¬циясы жұмыс іс¬тей¬ді. Бұдан басқа, анатомия, физика секция¬лары да ашылған. Бұл – үйір¬мелердің аз ғана бөлігі. Оқушылар сарайындағы көптеген спорттық және би командалары, спортшылар жасөспірімдер арасында әлем чемпионы атанған. Жеңімпаздарды тәрбиелеу¬ші жергілікті педагогтардың ішінде ғалымдар да, белгілі мамандар да, музыканттар да, Қазақстан Республикасының еңбек сіңірген ғылым, мәдениет және спорт қайраткерлері де бар.
Бұл ғимаратта жеңіл, ауыр атлетика алаңы, суда жүзу бассейні, мұз айдыны, футбол, хоккей, баскетбол алаңы, теннис залдары бар. Студиялармен қатар театр, дайындық алаңдары, оркестр, хор, би, балет және драма топтарына арналған сахна, көрме залы, амфитеатр орналасқан. Сарайдың өз асханасы мен медицина орталығы, түрлі техникалық қызметтерге арналған бөлмелері бар. Сондай-ақ, Оқушылар сарайында Қызыл кітапқа енгізілген, сирек кездесетін өсімдіктері бар қысқы бақ, 3Д технологиясын пайдалану арқылы панорамалық, сфералық және ғаламшарлық кескіндеме көру мүмкіндігін беретін планетарий, инновация¬лық шешімдер жиынтығы топтастырылған виртуалды зертхана секілді заманауи орталықтар орналасқан. Бұл аз десеңіз, сарайда балаларға арналған «Медиаорталық», атом энергетикасы жөніндегі ақпараттық орталық, ұлттық интерактивті парк қызмет атқарады. Оқушылар сарайы ашылған күннен бастап түрлі тематикалық көрмелер, сонымен қатар таныстырылымдар, көрме байқаулары, бейнелеу өнері үйірмесінің жас суретшілер шығармашылықтары мен қолданбалы сәндік өнері, қазіргі заманауи дизайны, шығармашылық кездесулер және мастер-класс ұйымдастырылып, өткізіліп келеді. Теориялық және практикалық білім алу үшін бүкіл жағдай жасалған Оқушылар сарайында балалар мұғалімдердің, кәсіби мамандардың көмегімен мектепте алған білімдерін де нығайтады.
Оқушылар сарайының ішінде орналасқан түрлі орталықтардың арасынан Ұлттық интерактивті саябақты ерекше атап өтуге болады. Ол Елбасы Нұрсұлтан Назарбаевтың тапсырмасымен салынған болатын. Саябақтың басты мақсаты – әр баланың тұлға ретінде жан-жақты дамуына, сондай-ақ балалардың өз бетінше білім алуына және өзін-өзі жетілдіруіне жәрдем беру.
Бұл парк заманауи ғылыми зертханалармен, спорт жабдықтарымен және интерактивті экспозициялармен жабдықталған. Оқушылар сарайы бүгінде білім алушылар үшін интерактивті парктің «Ғылым мен технология», «Спорт және денсаулық», «Өнер, би және музыка» атты негізгі үш кластерін ұсынып отыр.
1400 шаршы метр аумақты алып жатқан парк, ең алдымен, баланың дамуына ерекше ықпал етеді. Зерттеу¬лер жүргізіп, келушілердің білгірлігін дамытуға және шығармашылық қабілетін арттыруға мүмкіндік береді.
ответ:Автоматизированная система управления (сокращённо АСУ) — комплекс аппаратных и программных средств, а также персонала, предназначенный для управления различными процессами в рамках технологического процесса, производства, предприятия. АСУ применяются в различных отраслях промышленности, энергетике, транспорте и т. п. Термин «автоматизированная», в отличие от термина «автоматическая», подчёркивает сохранение за человеком-оператором некоторых функций, либо наиболее общего, целеполагающего характера, либо не поддающихся автоматизации. АСУ с Системой поддержки принятия решений (СППР) являются основным инструментом повышения обоснованности управленческих решений.
Объяснение:)