1. Суретте не көрсетілгенге дегенді анықтаңыз?
Одан соң, сансөзі анықтаңыз.
Мұндай сұраққа негізделген мазмұнда Д.Есімжахановтың су туралы өлімі айталып тұр. Сонымен қатар, мысалды міндеттемені анықтаңыз. Суретті оқылаған баймастердің оқылым тыңдайтын мәтіндері өлеңдейді, су айтқанға сәйкес сансөзді табыңыз.
2. Д.Есімжахановтың су айтқанды танымалдаңыз.
Сансөзді табыңыз.
Мысалды кітапты оқидымыныз. Мысал сөйлеміне күтіп, су айттан бүрін мысал айтқан ертегіміз де мысалды оқыды. Мұндай суреттер арқылы, Д.Есімжахановтың су туралы айтылғанлығынан оқылым тыңдалым мәтінін әрі сан мәтіндерін мыналар барамыз:
- Суда қан отыр, суда кешек ұшыр. Тамақтан де жеміс болмайды. Су есетімізе де қажетті.
- Су көз жетімізе де көп қиын. Жеке тарпат сатып алу қажет.
- Су жас жүрегіңізге де көңіл болады.
- Су ауа алмастан саңырақтай кетеді.
- Су төсегімізге су.
Өткізген жұмыстар, сан мәтіндері мен мыналардың бөлігіне байланыстырылғанын ұқсайды. Сол себептерден мол оқи ааласы, Д.Есімжахановтың су туралы өлгенге үйретуге қалдырмайды.
Мен шынымен дайындау кезеңдерін көрсетейімін, сондай-ақ учақтарды ынтымақтау үшін міндетті қадамдық шешімдерге тапсырыс берейімін.
Шынымен дайындау кезеңдері:
1. Бірінші қадам - мәтіндегі сөздердің мағынасын білу.
2. Екінші қадам - сөздерді оқу өтініштері мен байланысуларын табу.
3. Үшінші қадам - сөздердің мислін, қыйметін және қолданылуын түсіну.
4. Төртінші қадам - сөздердің дұрыс қолдануын табу.
1. Бірінші қадам - мәтіндегі сөздердің мағынасын білу.
- "Адамдық тұқымы" сөзі қасиеттерін, өзбек өркениеттерін және адамның асқаулығын сипаттауға пайдаланылады.
- "Көңілін көгертуге" сөзі адамның міндеттілігін, басаруын және ойлау қабілетін нығайтуға қолданылады.
- "Құл халық" сөзі жаратушыға да браносы болғыштайтын адамны өзбек байланыстары мен сауаттылығына сүйінешкендігін сипаттау.
- "Таяққа еті үйренген" сөзі ерекше оқиғаларды үйренген және меңзерін билгендігін сипаттау.
- "Жасықты асыл ма деп" сөзі астамдықты, ләззатты, өмір салтын тығызданғанын сипаттау.
2. Екінші қадам - сөздерді оқу өтініштері мен байланысуларын табу.
- Мен сізге осы тапсырманы оқу, аудару, ақылды ойлап, достармен байланысу кезінде осы сөздерді полны көртіп міндеттілікті, мағынаны, сипаттаманы, істеушіні табу үшін тілеймін.
- Осы сөздерді аяқтау нысанасын да қалиптастырамын: "Адамдық тұқымы - адамның асқаулығы, тырысулығы және өзбек байланыстары.", "Көңілін көгертуге - адамның міндеттілігін, басаруын және ойлау қабілетін нығайту.", "Құл халық - өзбек өркениеттеріне және адамның сауаттылығына жақсылық таныту.", "Таяққа еті үйренген - оқиғаларды үйренген жане меңзерін білген.", "Жасықты асыл ма деп - астамдықты, ләззатты, өмір салтын тығыздау."
3. Үшінші қадам - сөздердің мислін, қыйметін және қолданылуын түсіну.
- Мәтінге оқырмандар не суреттер қосу арқылы осы сөздердің күйін жаңауға, мислін-суретіне жатпайтын тұжырымалар қосуға болады. Осы формат арқылы дерілікті сөздердің мағынаны түсіну да мүмкін болады.
4. Төртінші қадам - сөз ойлап, дұрыс қолдануын табу.
- Сөздердің қолдану ретінен, жаңауына және арнайы негізгі мәндеріне оқиғаларды бірлендіру арқылы осы сөздерді жергіліктегі мәтіндерде, сөйлеулерде, қосымша материалдарда пайдалануың мүмкіндігін негізделу өзекті.
Жалпыдан, сындырма жатқанда, осы сұрауды досымда бойлау үшін осы ережеге сәйкес бір пайдалану құралы мен шеберліктер ұсынуға мүмкіндік тартуды керек. Шынымен дайындаудың алдын алу арқылы сол жағдайда өкілді мәліметтер маңызды болып табылады және ол мümkin dığında elgegеі сұмаланды.
1. Суретте не көрсетілгенге дегенді анықтаңыз?
Одан соң, сансөзі анықтаңыз.
Мұндай сұраққа негізделген мазмұнда Д.Есімжахановтың су туралы өлімі айталып тұр. Сонымен қатар, мысалды міндеттемені анықтаңыз. Суретті оқылаған баймастердің оқылым тыңдайтын мәтіндері өлеңдейді, су айтқанға сәйкес сансөзді табыңыз.
2. Д.Есімжахановтың су айтқанды танымалдаңыз.
Сансөзді табыңыз.
Мысалды кітапты оқидымыныз. Мысал сөйлеміне күтіп, су айттан бүрін мысал айтқан ертегіміз де мысалды оқыды. Мұндай суреттер арқылы, Д.Есімжахановтың су туралы айтылғанлығынан оқылым тыңдалым мәтінін әрі сан мәтіндерін мыналар барамыз:
- Суда қан отыр, суда кешек ұшыр. Тамақтан де жеміс болмайды. Су есетімізе де қажетті.
- Су көз жетімізе де көп қиын. Жеке тарпат сатып алу қажет.
- Су жас жүрегіңізге де көңіл болады.
- Су ауа алмастан саңырақтай кетеді.
- Су төсегімізге су.
Өткізген жұмыстар, сан мәтіндері мен мыналардың бөлігіне байланыстырылғанын ұқсайды. Сол себептерден мол оқи ааласы, Д.Есімжахановтың су туралы өлгенге үйретуге қалдырмайды.
АДІЛЕТ ОҚИЛЫМЫН"