Айтыс – халық мұрасы.
Әрбір халықтың өзіне тән салт – дәстүрлері, әдет – ғұрыптары, халық ауыз әдебиеті, мәдениеті, тәрбиелік ұстанымдары бар. Міне, осы асыл қазынамыз бізге ұрпақтан ұрпаққа сан ғасырлар бойы аманат ретінде ұласып, ұлттық болмысты жоғалтпай, өзгелерден ерекшелеп тұратын айна секілді. Бізде өз кезегімізде бұл құндылықтарды қастерлеп, келер ұрпаққа осы күйінде жеткізуіміз керек.
Ата дәстүрін ардақтау – қазақтың халық педагогикасының ұлттық ұжданы.
«Атадан бала тусайшы, ата жолын қусайшы» деп, халық атадан балаға мұра болып келе жатқан жақсы қасиеттерді келесі ұрпақтың бойына сіңіріп, ізгілікке тәрбиелейді.
Қазақ халқының екі жүзге жуық салт – дәстүрі, сенім – ырымдары, ұлттық ойындары бар, олардың әрқайсысының тәрбиелік те, танымдық та маңызы зор. Осы ретте айтыстың алар орны ерекше.
Айтыс – қазақ халқының ертеден қалыптасқан жыр жарысының бір түрі. Айтысқа суырып салма ақындар мен көркем сөз шеберлері қатысады. Айтыста ел басқарып отырған басшылардың кемшіліктері, сондай – ақ өмірдегі келеңсіздіктер ашық айтылады. Айта кететін бір жайт, айтыс бүгінгі күнге дейін жетіп, тәрбиелік мәнін жоғалтпаған жыр жарысы. «Атамұра – асыл қазына» демекші, осындай ұлттық дәстүр, ғұрыптарымызды сақтап, қастерлеуіміз қажет.
Для окраски шерсти в различные цвета казахи вплоть до середины XIX в. пользовались красителями, которые вываривали из различных растений, корней и минеральных солей. Со второй половины XIX в. в Казахстан начали завозить анилиновые красители, которые постепенно вытеснили природные.
В изготовлении войлочных изделий принимали участие не только женщины одной семьи, но и жители аула.
Первейшая необходимость в жизни кочевника – создание различных частей войлочного покрытия юрты, бывшей на протяжении ряда столетий основным жилищем казахов.
Кроме того, из войлока делали потники (токым) под седла, шили войлочные головные уборы (калпак), плащи (кебенек), войлочные чулки для сапог (байпак), ухваты для казана (кол кап).
Но основная масса войлочных предметов использовалась во внутреннем убранстве юрты, дома. Эти предметы являлись образцами декоративно-прикладного искусства казахов
Жүнді әр түрлі түстерге бояу үшін қазақтар ХІХ ғ. ортасына дейін түрлі өсімдіктерден, тамырлардан және минералды тұздардан пісірілген бояғыштарды пайдаланды. ХІХ ғасырдың екінші жартысынан бастап Қазақстанға біртіндеп табиғи түрде ығыстырған анилин бояғыштары әкеліне бастады.
Киіз бұйымдарын дайындауға тек бір отбасының әйелдері ғана емес, ауыл тұрғындары да қатысты.
Көшпенді өмірдің ең басты қажеттілігі-бірнеше ғасырлар бойы қазақтардың негізгі баспанасы болған киіз үйдің киіз жамылғысының түрлі бөліктерін құру.
Сонымен қатар, киізден тоқылған терілер, киізден бас киімдер (калпак), плащтар (кебенек), етікке арналған киізден жасалған шұлықтар (байпак), қазанға арналған құлаққаптар (қалпақ) жасалды.
Бірақ киізден жасалған заттардың негізгі бөлігі киіз үйдің, үйдің ішкі жинағында қолданылған. Бұл заттар қазақтың сәндік-қолданбалы өнерінің үлгісі болды
1. Мақала
2. Презетация