Абылай ханға саяси мінездеме беру үшін, біріншіден, Абылай өжет, ер жүрек, ешнәрседен сескенбейтін, тайсалмайтын тұлға болған. Абылай айтқанынан қайтпаған, алдына қойған мақсатына жетпей тынбаған. Мұны дәлелдейтін көптеген тарихи деректер бар. Ол халықтың жадында да сақталған. Үмбетей жырау Абылайға:
«Жиырма жасың толғанда,
Қалмақпен соғыс болғанда.
Алғашқы бақыт тапқанда,
Шарыштың басын қаққанда.
Қанжығаға бас байлап,
Жау қашты деп айқайлап,
Абылайлап шапқанда.
Сол ерлікпен хан болдың,
Барша әлемге даң болдың» – дейді.
Екі жыл жоңғар тұтқынында болған Абылай өжеттігімен, ақыл-ойының, парасатының нәтижесінде төніп тұрған ажалдан абыроймен босанып шыққан.
Екінші, Абылай өткір ойлы терең білімді, шешен болғаны айтылады. Түркі халықтарының тілін айтпағанда, Абылай парсы, қытай, орыс тілдерін жетік білген. Жоңғарияда тұтқында болғанда Абылай монғол тілін жетік үйреніп, оқи да, жаза да білген. 1760 жылы патша шенеуніктерімен бір кездесуінде ел жағдайы туралы әңгіме болғанда Абылай былай дейді: «Әр халық өз түсінігі бойынша өмір сүретін, орыстар даналығымен, қалмақтар тапқырлығымен, ал біз қазақтар байлығымен». Осы сөздерді тыңдаған қазақтар бұл әділ сөз деп құптаған.
Үшінші, Абылай реалист саясатшы болған. Былайша айтқанда, қоғамдық өмірге, халықаралық жағдайларға шындық тұрғысынан қараған мемлекеттік қайраткер. Қоғам ішіндегі мәселелер болсын, мемлекет арасындағы қарым-қатынас болсын, Абылай оларға реалистік тұрғыдан қарап, шешу үшін күрескен. Деректерге қарағанда, Абылай мәселені Кеңеске салудың алдында мұқият зерттеп, соның дұрыс шешілуіне бар күшін салып отырған. Өз пікірін тұжырымдағанда ғана ханға, хан болмай тұрып, не басқаларға, сұлтандарға, билерге, батырларға жалтақтамаған. Өз ойын, пікірін дұрыс деп есептесе, соны дәлелдеп, жүзеге асыруға бар күшін салған.
Төртінші, көрегендікпен қатар Абылай сабырлы, шыдамды саясатшы болған. Алдына қойған мақсатына жету үшін ол қандай да болсын, қиыншылыққа, ауыртпалыққа төзіп, күте білген. Абылай сегіз қырлы, бір сырлы болған мемлекет басшысы. Бірақ, оның қателіктері болған шығар, қатыгездігі де болған шығар.
2.Сөз таптары орыс. части речи — өздеріне тән лексика-семантикалық, морфологиялық және синтаксистік ортақ белгілердің негізінде қалыптасқан категориялары бар сөз топтары. Сөз таптары үш түрлі белгісімен сипатталады:
а) Белгілі топқа жататын сөздердің семантикалық жағынан бірыңғайластығы (мысалы, зат есімге заттық атаулар, етістікке қимылдық атаулар жатады); ә) Сөз түрлендіруші грамматикалық категорияларының ортақтығы; б) Синтаксистік қызметінің ұқсастығы. Бірақ бұл үш белгі сөз таптарының бәрінен бірдей табыла бермейді. Мысалы, зат есім, етістіктен үш белгінің үшеуі де табылады, ал одағайға екінші (морфологиялық) белгі тән емес. Сөз таптарының саны тілдерде бірдей емес. Мысалы, қазіргі орыс тілі грамматикасында 10 сөз табы, ал қазақ тілінде 9 сөз табы көрсетіліп жүр:
Зат есім Сын есім Сан есім Есімдік Етістік Үстеу Еліктеу сөздер Шылау Одағай
Абылай ханға мінездеме.
Абылай ханға саяси мінездеме беру үшін, біріншіден, Абылай өжет, ер жүрек, ешнәрседен сескенбейтін, тайсалмайтын тұлға болған. Абылай айтқанынан қайтпаған, алдына қойған мақсатына жетпей тынбаған. Мұны дәлелдейтін көптеген тарихи деректер бар. Ол халықтың жадында да сақталған. Үмбетей жырау Абылайға:
«Жиырма жасың толғанда,
Қалмақпен соғыс болғанда.
Алғашқы бақыт тапқанда,
Шарыштың басын қаққанда.
Қанжығаға бас байлап,
Жау қашты деп айқайлап,
Абылайлап шапқанда.
Сол ерлікпен хан болдың,
Барша әлемге даң болдың» – дейді.
Екі жыл жоңғар тұтқынында болған Абылай өжеттігімен, ақыл-ойының, парасатының нәтижесінде төніп тұрған ажалдан абыроймен босанып шыққан.
Екінші, Абылай өткір ойлы терең білімді, шешен болғаны айтылады. Түркі халықтарының тілін айтпағанда, Абылай парсы, қытай, орыс тілдерін жетік білген. Жоңғарияда тұтқында болғанда Абылай монғол тілін жетік үйреніп, оқи да, жаза да білген. 1760 жылы патша шенеуніктерімен бір кездесуінде ел жағдайы туралы әңгіме болғанда Абылай былай дейді: «Әр халық өз түсінігі бойынша өмір сүретін, орыстар даналығымен, қалмақтар тапқырлығымен, ал біз қазақтар байлығымен». Осы сөздерді тыңдаған қазақтар бұл әділ сөз деп құптаған.
Үшінші, Абылай реалист саясатшы болған. Былайша айтқанда, қоғамдық өмірге, халықаралық жағдайларға шындық тұрғысынан қараған мемлекеттік қайраткер. Қоғам ішіндегі мәселелер болсын, мемлекет арасындағы қарым-қатынас болсын, Абылай оларға реалистік тұрғыдан қарап, шешу үшін күрескен. Деректерге қарағанда, Абылай мәселені Кеңеске салудың алдында мұқият зерттеп, соның дұрыс шешілуіне бар күшін салып отырған. Өз пікірін тұжырымдағанда ғана ханға, хан болмай тұрып, не басқаларға, сұлтандарға, билерге, батырларға жалтақтамаған. Өз ойын, пікірін дұрыс деп есептесе, соны дәлелдеп, жүзеге асыруға бар күшін салған.
Төртінші, көрегендікпен қатар Абылай сабырлы, шыдамды саясатшы болған. Алдына қойған мақсатына жету үшін ол қандай да болсын, қиыншылыққа, ауыртпалыққа төзіп, күте білген. Абылай сегіз қырлы, бір сырлы болған мемлекет басшысы. Бірақ, оның қателіктері болған шығар, қатыгездігі де болған шығар.