Дар Қайырымдылық – адамның асыл қасиеттерінің бірі. Кайырым-
дылық ізгіліктің анық көрінісі болып табылады. Адамның айна-
ласындағыларға деген ықыласы мен көмегі адамгершілік қарым-
қатынастарын білдіреді. Қайырымдылық ұғымының екі қыры
бар: бірі - рухани-экономикалық жағы (басқаның басына түскен
ауыртпалықты қабылдау), екіншісі - іс-тәжірибелік жағы (іс жүзінде
нақты көмек беруге ұмтылу).
Сондай-ақ қайырымдылық этикалық және интеллектуалдық
болып та бөлінеді. Этикалық қайырымдылыққа ұстамдылық, ба-
тылдық, жомарттық, әділдік жатады. Ал интеллектуалдық қайы-
рымдылыққа даналық, парасат, ақыл-ой тапқырлығы мен өткір-
лігі, сезімталдық жатады. Адам өз ұрпағына қайырымдылықты
жастайынан үйретіп, адамгершілік қасиеттерге баулуға ұмтылады.
Біреуге жақсылық, жан-жануарларға, табиғатқа қамқорлық жасау –
қайырымдылықтың көрінісі. Рақымды, мейірімді, жан жылуы мол
адамды «қайырымды адам» дейді. Ал ешкімге жаны ашымайтын,
жүрегінің жылуы жоқ, қатыгез адамды «қайырымсыз» деп атайды.
Кайырымдылықты мүсіркеушілік және жарылқаушылық деп те
түсінуге болады. Ол кейде әлеуметтік жағдайы төмен жандарға
көмектесумен, қайыр-садақа берумен де көрініс табады. Қазір
біздің елімізде түрлі қайырымдылық қорлары ұйымдастырылған,
қайырымдылық іс-шаралары өткізіліп тұрады.
Әлеуметтанудың түсіндірме сөздігінен
А матіннен басты ойды ашатын үш сөйлемді тауып жазыңдар,
әмәтіндегі есімшелерді тауып, олардың сөйлемдегі қызметін анықтаңдар
о
Б Мәтіннен күрделі етістіктерді тауып, талдаңдар.
Тәуелдік жалғау - әдетте, бір заттың басқа бір затқа тәуелді екенін білдіретін қосымша. Негізінде зат есімге тән қосымша бола тұрса да, зат есім қызметін атқаратын, демек, заттанатын сөздердің барлығына да жалғана береді .
Тәуелденетін зат 3 жақтың біріне меншікті болып тұрады. Сол себепті,тәуелдік жалғауының 3 жағы және әр жақтың өзіне тән жалғаулары болады. Мысалы:
Жекеше түрі
І жақ–ым, -ім, -м
ІІ жақ-ың, -ің, -ң
-ыңыз,-іңіз,-ңыз,-ңіз
ІІІ жақ-сы, -сі, -ы, -і
Көпше түрі
І жақ-мыз, -ымыз, -міз, -іміз
ІІ жақ – тарың, -терің, -дарың, -дерің, -ларың, -лерің
-тарыңыз, -теріңіз, -дарыңыз, -деріңіз, -ларыңыз, -леріңіз
ІІІ жақ-сы, -сі, -ы, -і.
Тәуелденудің екі түрі бар:
Оңаша тәуелдену – бір немесе бірнеше заттың бір ғана затқа меншікті болуын білдіретін тәуелдену. Басқаша айтқанда, заттың жекеше түрде тәуелденуі. Мысалы, Менің үй-ім, Сенің үй-ің, Сіздің үй-іңіз, Оның үй-і.
Ортақ тәуелдену – бір немесе бірнеше заттың көп затқа меншікті болуын білдіретін тәуелдену. Басқаша айтқанда, заттың көпше түрде тәуелденуі. Мысалы, Біздің үй-іміз, Сендердің үй-лерің, Сіздердің үй-леріңіз,
Олардың үй-і.
Тәуелденген сөз үнемі ілік септігіндегі сөзбен тіркесіп келеді. Мысалы, Мектептің алды. Кейде бұл тіркестегі ілік септігінің жалғауы жасырын тұрады (Мектеп алды). Біздің,сіздің сөздерімен тіркескен сөздің тәуелдік жалғауы кейде түсіп қалады. Мысалы, Біздің ауылымыз – біздің ауыл, сіздің үйде т.б.