Өткен заманда бір бай болыпты, ол бір перзентке зар болыпты, зарыға жүріп перзентті болыпты. Бай бір күні жылқысын суара көлге келсе, көлдің ішінде бір қып-қызыл өкпе жүзіп жүр екен. Байдың айдап келген жылқылары көлдегі жүзіп жүрген өкпеден үркіп, суға жуымайды. Әлгі жерде бай жылқыларын қанша айдаса да, суға жаба алмайды. Сол кезде бай тұрып судағы жүзіп жүрген өкпені құрықпен түртіп көреді. Өкпе суға батып кетіп, әлден уақыттан соң жалмауыз кемпір болып судан шығады да, байдың жағасынан ала кетеді. Бай көзі алақандай болып, қорқып кетеді. Бай жалмауыз кемпірге:- Ат басындай алтын берейін, қоя бер, - дейді. Жалмауыз кемпір жібермейді.- Осы жылқыларымның бәрін берейін, қоя бер, - дейді. Кемпір көнбейді. Кемпірден сасып:- Енді не берейін? - дейді бай. Кемпір:- Жалғыз балаңды бер, жіберейін, - дейді. Бай жалғыз баласын бермек болады, кемпір байды қоя береді. Кемпір байға:- Балаңды қай жерде бересің? - дейді. Сонда бай:- Ертең көшемін, сонда баламның алтын сақасын жұртқа тастап кетейін, сен жұртта сол сақаның жанында отырасың, - дейді.Сонымен бай жалмауыз кемпірге уәдесін беріп, жылқыларын айдап кетіп қалады. Ертеңінде көшеді, жалғыз баласының алтын сақасын ұмыттырып жұртқа тастап кетеді. Ауыл жаңа қонысқа көшіп барады. Асық ойнайын десе, сақасы жоқ, бала алтын сақасын жоқтап, жылайды.Сонда әкесі:- Кеше көшіп жүргенде жұртта қалыпты. Барып алып келе ғой, - дейді.Бала бармақшы болады да, әкесінен:- Әке, қандай тайға мініп барайын? - деп сұрайды.- Жылқышыдан сұрап мін, - дейді бай. Жылқышы балаға:- Құрығыңды құлдыратып, жүгеніңді сылдыратып, жылқыға бар. Қай тай бетіңе қараса, соны мін, - дейді.Бала құрығын құлдыратып, жүгенін сылдыратып, жылқыға келсе, шеттегі бір қотыр тай балаға қарай қалады. Бала сол қотыр тайды ұстайды да, жүгендейді. Жүгендегенде тайдың қотыры жазылады. Үстіне тоқым салғанда, құнан болады. Үстіне ер салғанда, дөнен болады. Айылын тартқанда, бесті ат болады. Бала үстіне қарғып мінгенде, тұлпар болып, көзді ашып-жұмғанша жұртқа жетіп келеді. Жұртқа келсе, алтын сақасы ошақ басындағы тезек түбінде жатыр екен. Сақа жанында бір кемпір отыр екен. Бала кемпірге:- Шеше, анау жатқан сақамды алып берші! - дейді.Сонда кемпір:- Шырағым, өзің түсіп ал. Кәріліктен отырсам - тұра алмаймын, тұрсам - отыра алмаймын, - дейді.Сонда бала:- Мен жастықтан түссем - міне алмаймын, мінсем - түсе алмаймын, - дейді.Сонда баланың тайы сақаның жанына жата қалады. Бала үзеңгіден аяғын суырмай, сақаны іліп алады. Тай тұра қашады. Жалмауыз кемпір тұра қуады. Бала қашып келеді. Әрі-бері қуып жете алмайтын болған соң кемпір бір тісін жұлып алып, атып жібергенде тайдын бір аяғын жұлып түсіреді. Тай үш аяғыменқашып, жеткізбейді. Кемпір тағы бір тісін жұлып лақтырғанда, тайдың тағы бір аяғы жұлынып түседі. Тай екі аяғымен шауып бара жатып, жолында бір бәйтерекке кез болады. Тай әлсірейін дейді. Терек жанына бара бергенде, бала тайынан секіріп түсіп, бәйтеректің басына шығып кетеді. Жалмауыз кемпір бәйтеректің түбін кешке дейін қазады. Бір кезде бір қызыл түлкі келеді де, кемпірге:- Шеше, шаршаған екенсің, мен қаза тұрайын, сен ұйықтап демал, - дейді.Кемпір жатады. Түлкі тісті суға атады да, қазған шұқырды қайта бітеп, өзі кетіп қалады. Кемпір тұра келсе, тісі де жоқ, түлкі де жоқ. Кемпір тағы бір тісін суырып алып, кетпен қылып, бәйтеректі каза береді. Бір уақытта тағы да бір түлкі келіп:- Шеше, кетпеніңді маған бере тұр, сен шаршаған шығарсың, мен қазайын, - дейді. Сонда жалмауыз кемпір:- Сен кетпенімді алып қашып кетесің, - дейді.Сонда түлкі:- Ол қырдың қызыл түлкісі, мен сайдың ақ түлкісімін. Баяғыда бұл баланың әкесі аң аулап жүргенде мені қуып, соға жаздаған болатын. Сондықтан бұл балада менің кегім бар, - дейді. Жалмауыз кемпір түлкінің сөзіне сеніп, тағы да кетпенді түлкіге беріп, өзі ұйқыға кіріседі. Түлкі тағы да кетпенін суға лақтырып жібереді де, шұқырды бітеп, өзі қашып кетеді. Кемпір тұрса, тағы да кетпені де жоқ, түлкі де жоқ. «Алда, ойбай-ай, алдаған екен ғой» деп, тағы да бір тісін суырып кетпен қылып, бәйтеректің түбін қаза береді. Сонда кемпір аузын ашса, бір-ақ тісі қалыпты. Кемпір бәйтеректің түбін қаза-қаза құлатуға жаақындайды. Бір заманда баланың төбесінен бір топ қарға өтеді. бала қарғаға:- Ау, қарғалар, қарғалар, қанатымен жорғалар. Жайлаудағы бес төбетіме хабар айта кет, мені жалмауыз кемпірден арашалап алсын, - дейді. Сонда қарғалар «қарқ-қарқ» етіп ұшып кетеді. Бір мезгілде үйректер төбеден ұшып өтеді, бала оларға да айтады. Олар да үндемей ұшып кете береді. Бір мезгілде бір қарлығаш бәйтеректің төбесінен әрлі-берлі ұшып жүреді де, баланың төбесіне келіп қонады. Бала қарлығашқа жылап тұрып, бұған да тапсырады.
В данном сочинении мне хотелось бы рассказать о своем любимом уроке. Ни для кого не секрет, что каждый ученик из всего многообразия школьных предметов выбирает наиболее интересную и понятную для него самого дисциплину. И это правильно! Кто-то любит физику, кого-то интересует химия. Предпочтения различны. Лично для меня приоритетным предметом является литература. Естественно, это обусловлено рядом факторов. Я с детства люблю читать книги. И не просто читать, а анализировать каждое произведение, высказывать по нему своё субъективное мнение. Меня привлекают литературные персонажи, их внутренний мир, характер, поведение, поступки. Читая художественное произведение, я словно проживаю жизнь вместе героями, иду с ними в ногу. То есть, можно сказать, что я окунаюсь в книгу с головой. На мой взгляд, литература не просто вызывает у человека сильные эмоции, но и учит его жизни. С художественных произведений мы получаем необходимую нам информацию, а точнее сказать, жизненный опыт. Таким образом, смотреть на реальный мир становится гораздо проще и легче. Несомненно, литература очень тесным образом связана с историей, не менее увлекательным предметом. Исторические романы, повести, рассказы, былины отражают историю нашей Родины, показывают нравы, взгляды наших предков, красочно иллюстрируют эпоху того или иного времени. Чтобы не быть голословной, приведу несколько примеров: роман-эпопея Л.Н. Толстого «Война и мир», «Слово о полку Игореве», цикл стихотворений А.А. Блока «На поле Куликовом», повесть А. С. Пушкина «Капитанская дочка» и так далее. Эти произведения трогают душу читателя, оставляют глубокий след на его душе. С меткого слова писателя, мы оказываемся участниками тех далёких событий, более явственно понимаем исторические события, описанные в произведениях. Также нельзя забывать и о том, что книги обогащают наш словарный запас, делают нашу речь богаче, выразительнее, что немаловажно в современном мире. Литература – это предмет воздействовать на мировоззрение людей. Да что там людей! Общества в целом. Это доказывает актуальность проблем, поднимаемых в классических произведениях. Литература – это нечто вечное… Не зря Михаил Афанасьевич Булгаков заявил однажды: «Рукописи не горят». На эту тему можно рассуждать очень долго. Всегда будет пища для размышлений. Таким образом, из всего вышесказанного можно сделать вывод, что моим любимым уроком является литература, предмет, который скрывает в себе множество тайн и загадок.
Тақырыбы: «О,Ақтан жас, Ақтан жас»
Жанр түрі: Лирика( көңіл- күй лирикасы, арнау)
Идеясы: «Сен де жетер ме екенсің?
Жетімдіктің белінен асып өтер ме екенсің?»
Шумақ саны: 1
Тармақ саны: 39
Бунақ саны: 2-3
Буын саны: 7-8
Ұйқас түрі: кезекті ұйқас
Әдеби- теориялық ұғымдар
Троп- сөзді құбылту
Объяснение:
Керегін аларсың