4-тапсырма. Отан алдындағы – азаматтық парызды, ата-ана алдындағы – перзенттік парызды, ұстаз алдындағы – шәкірттік парызды қалай өтеуге болады? Нақты дәлелдер келтіре отырып, ой-тұжырымдарыңды жазыңдар.
Әке, ана – өмірдің мәні де сәні де осылар. Ата-ана өміріміздің шамшырағы, отбасының негізгі дінгегі, дәнекері.
Дін мұсылман жолында әкені құрметтеу-айырықша парыз. «Әкеге бағыну – Аллаға бағыну. Оның алдында күнәһар болу», – дейді Пайғамбарымыз. Әсіресе тіршіліктің қайнар көзі, махаббаттың шуақ күні, мейірімнің кәусәр бұлағы – ана есіміне қатыссыз дүниеде қасиетті ештеңе жоқ. Сондықтан ананы ардақтамайтын халық жоқ.
Ана баланы тоғыз ай көтеріп, дүниеге келтіріп қана қоймайды.
Бала, бала, бала деп,
Түнде шошып оянған.
Түнде ұйқысын төрт бөліп,
Мұзды бесік таянған, — ана баласын көзінің қарашығындай қорғап, аялап өсіріп, аяғынан тік тұрғызады. Қанаттыға қақтырмай, тұмсықтыға шоқтырмай, қатарға қосады. Бала үшін бәріне баруға бар ананы сол үшін де ерекше құрметтейміз.
Етістік - заттың іс-қимылын білдіреді. Етістік - "не істеді?" , "не қылды?" , "қайтті?" сұрақтарына жауап береді. Етістік мысал: істедім-істеді-істедік, жаттым-жатты-жаттық, жасадым-жасады-жасадық, тықтым-тықты-тықтық, итердім-итерді-итердік, сүйдім-сүйді-сүйдік т.с.с. Сын есім - заттың түрін, түсін сапасын, сипатын, көлемін білдіретін сөздер. Сын есім қандай? қай? деген сұрақтарға жауап береді. Мағынасына қарай Сапалық және қатыстық деп бөлінеді. Тұлгасына карай:Негізгі жане Туынды деп бөлінеді. Зат есім - дегеніміз заттың,құбылыстың,ұғымның атын білдіріп,кім? не? кімдер? нелер? деген сұрактарга жауап береді.
Заттың сыны сапасын, түсін білдіріп Қандай? Қай? сұрақтарына жауап береді. Сын есім түрлері: құрамына қарай: Дара (простое – один корень) Мысалы: әдемі, қызыл, ыңғайлы. Күрделі (сложное – несколько корней) Мысалы: қып-қызыл, жап-жасыл, өте көрікті. тұлғасына қарай: Негізгі (непроизводное – нет суффикса) Мысалы: алтын, ауыр, кең. Туынды (производное – есть суффикс) Мысалы: ақылды, пайдалы. мағынасына қарай: Сапалық (качественное) Мысалы: ыстық, қоныр. Қатыстық (относительное) Мысалы: таулы, өткір. Сын есімнің шырайлары – Степени сравнения прилагательных. Жай (простая) Мысалы: ауыр, жеңіл. Салыстырмалы (сравнительная) Мысалы: әдемілеу, үлкенірек. Күшейтпелі (усилительная) Мысалы: жап-жасыл, қап-қара. Асырмалы (превосходная) Мысалы: ең жақсы, өте үлкен.
Әке, ана – өмірдің мәні де сәні де осылар. Ата-ана өміріміздің шамшырағы, отбасының негізгі дінгегі, дәнекері.
Дін мұсылман жолында әкені құрметтеу-айырықша парыз. «Әкеге бағыну – Аллаға бағыну. Оның алдында күнәһар болу», – дейді Пайғамбарымыз. Әсіресе тіршіліктің қайнар көзі, махаббаттың шуақ күні, мейірімнің кәусәр бұлағы – ана есіміне қатыссыз дүниеде қасиетті ештеңе жоқ. Сондықтан ананы ардақтамайтын халық жоқ.
Ана баланы тоғыз ай көтеріп, дүниеге келтіріп қана қоймайды.
Бала, бала, бала деп,
Түнде шошып оянған.
Түнде ұйқысын төрт бөліп,
Мұзды бесік таянған, — ана баласын көзінің қарашығындай қорғап, аялап өсіріп, аяғынан тік тұрғызады. Қанаттыға қақтырмай, тұмсықтыға шоқтырмай, қатарға қосады. Бала үшін бәріне баруға бар ананы сол үшін де ерекше құрметтейміз.