Мәтін Оқылым Мәтінді мұқият оқып, тапсырмаларды орындаңыз. Аңшылық- саятшылық- қазақтың байырғы да қосалқы кәсібі, сондай-ақ көшпенділер үшін күнкөріс әрі көңіл көтеру дәстүрі. Бұл кәсіптін маманын аңшы әрі саятшы деп атаған.
Аңшылықтың бейнеті көп, еңбек шығыны аз, бірақ табысы мол. Бағалы аң терісі, еті, қауырсыны, мамығы- қай-қайсысы да адамдардың қажетіне жараған. Құрал-сайманның үнемі жетіліп отыруы аңшылықтың да өзгеріп отыруына әсер етті. Ертеде адам ор қазып, тор, тұзақ, қақпан құрған, кейін ит қосып, құс салған, садақпен, мылтықпен атып алған.
1-тапсырма Мәтіннен тірек сөздерді теріп жазыңыз , опорные слова ктексту. –
№
1
2
3
4
5
6
7
8
2-тапсырма Мәтіннен берілген сөздердің антоним, синонимдерің табыңыз (найдите в тексте антоним и синоним заданных слов) и с ними составьте по 1 предложению -
1) көп (антоним)-... 2) көп (синоним)-...
3. Оқылым мәтінінің мазмұны бойынша 1 шың ақпаратты белгілеңіз (отметьте 1 правдивую информацию из текста)-
А) Ертеде адам ор қазып, тор, тұзақ, қақпан құрған, кейін мысықты қосып, құс салған, садақпен, таяқпен атып алған.
В) Құрал-сайманның үнемі жетіліп отыруы аңшылықтың да өзгермейді. С) Аңшылықтың бейнеті көп, еңбек шығыны аз, бірақ табысы мол. Д) Бұл кәсіптін маманын аңшы әрі саятшы деп аталмаған
2-мәтін
Құсбегілік– бүркіт, ителгі, қаршыға, қырғи, тұйғын, тұрымтай, сұңқар, лашын, жағалтай сияқты жыртқыш құстарды қолға үйретіп, аңға, құсқа салатын саятшылық өнер.
Құсбегілік қазақ, қырғыз халықтарында ежелден келе жатқан үлкен өнер ретінде саналады.
Құсбегілік көңілді, әсерлі, қызығы мол демалыс саналады. Осынау киын да қызықты өнерге балалардың жас кезінен көзін қанықтырып, танымын шыңдап отырған. Аңшылық-саятшылық көшпелі өмір салтынын әрі күнкөрістік, әрі көңіл көтерерлік бір дәстүрі болумен бірге, әскери жаттығудың, шынығып-шыңдалудың да тамаша үлгісі болған. Құсбегі- деп аң алу мақсатымен жыртқыш құстарды қолға үйрететін адамды айтады. Құс салуға бірнеше кісі шығады. Қыран ұстаған құсбегі биіктеу жерге барып тұрады. Қалғандары дабыл қағады, аң мен үйрек-қазды үркітеді. Құсбегі оларды көре салып, қыранның томағасын ағытып, ұшырады.
4 Сұраққа жауап беріңіз. ответь на вопрос Аңшылықтың не көп, не мол?-1 б.
жөндеп
ата-Анасын
өз
арасында,
балалар
Кейбір
парызы.
баланың
әрбір
сыйламайтын, еңбегінің қадірін білмейтін, айтқан тілін алмайтын балалар да кездесіп қалады. Мұндай бала өсе келе ата-Ананың борышын өтемек түгілі, екі жүзді сұрхия адам болып шықпасына кім кепіл. Ылайым балалардың тәрбиесі адам қызығарлықтай болып өсе берсін дегім келеді. Ұрпаққа бақыт сыйлаған Тілейтұғын сырттай жүріп бақ саған, Тіршіліктің тынысы мен ажары деп өз ойымды білдіргім келеді. Ана туралы шығарма - Ана туралы шығармалар
Ана! Жалғыз ғана сөз. Әйткенімен жарық жал-ғанда кез келген а осы сөзден артық, осы сөзден ыстық сөз жоқ шығар. Осы орайда орыстың ұлы жазушысы М.Горькийдің «…Дүниеде не жақсылық болса, соның бәрі Ананың ақ сүті мен күннің нұрынан жаралған» деген сөзіне еріксіз иланасың. Тіпті, көк аспан да Ана жәйлі терең ойға батып, үнсіз мөлдіреп тұрғандай сезіледі. Сол секілді біздің балапан жүрек жас оқырмандарымыз да қолына қауырсын қалам алып, Ана жайлы тебіренеді. Редакциямызға күн санап осы тақырыпты арқау еткен
Біз оған қуАнамыз. Дегенмен, сол өлеңдерді
өлеңдер циклі ағылып жатады.
журнал бетіне жария етуге келгенде шарасыздық танытып, қиналып
Неге десеңіз, бұл өлеңдерде көп кемістіктер орын алып
қалатынымыз рас.
жатады. Енді солардың кейбіріне тоқтала кетсек дейміз. Алматы облысы, Талғар ауданында тұратын оқырманымыз Б.Чотбаев бізге жолдаған өлеңінінде: -Ойланамын Анама қараймын да, Мұңға батам, ақ шашын санаймын да,- деп бастапты. Анасына қарағаны жақсы, ал шашын сАнаймын дегенін қалай түсінуге болады… Алматылық А.Мауытханның да осындай өз орнын таппаған сөзі жиі кездеседі. - Алақаны әжемнің ақ бесігі, Жүрегімде тербетті есіл үні,- деп ары қарай жалғаса береді.Алақан мен ақ бесік деген дербес ұғымдар. Әрқайсысының өз орны, өзінше атқарар қызметі бар. Сөздердің мәніне түсінбей, осылай олақ қолдану — жыр жолдарына көлеңкесін түсірмесе, жарқын өң бермейді. Алматы
жазған
оқырманымыз
жас
атты
Ғ.Әділет
Райымбек ауданындағы
облысы,
өлеңде де осындай үйлеспеушілік орын алған. «Анам деп ән саламын, Анам деп күй саламын»,- деп өз ойын өрістетеді. Ән салғаны жақсы, күй салғаны сәл
да
жырынан
жас оқырман
М.Айболит атты
тұратын
өңірде
Осы
оғаштау…
осындай орашолақтық анық байқалады. …Ана деген атпен жүре берсін, Анашым аман болшы»,- деп өз өлеңін аяқтайды. Ана деген атпен жүре берсін дегеннен не
Е.
оқырманымыз
бүлдіршін
жолдаған
хат
атыраптан
Осы
болады?..
ұғуға
бердің
сүт
ақ
Анашым,
«Айналайын,
жоқ.
ұйқас
өлеңінде
Ерболқызы
балаңа.Тілейміз ғой әрқашан, өмірдің бар жақсысын» деген шумақпен өлеңнің алғашқы төрт жолы аяқталады. Қайта бір оқып көріңдерші, осы жолдарда ұйқас
Г.Ермекова
тұратын
ауданында
Құрманғазы
облысы,
Атырау
ма?
бар
мың
Анама
мен
Айтамын
баршылық.
тұстары
әттеген-ай
де
өлеңдерінде
алғысты, Әкелді осы уақытқа жалғыз өзі. Түн ұйқысын төрт бөліп біздер үшін,
түсінуге
нәрсе
еш
жолдардан
деген
түні,-
бір
сол
біздер
егер
Ауырсақ
дүниелерді
тұрған
жетіспей
жағынан
көркемдік
болмайды.Осылайша
оқырмандарымыз А.Қайратқызы, Жамбыл облысы, Байзақ ауданына қарасты Жаңатұрмыс ауылынан Қ.Асанова, Алматы облысы, Тескенсудан Е.Салбенбековтердің шығармаларынан да кездестіруге болады. Құрметті жас талапкер, біз осы пікірді сіздер үшін, өздеріңе жанымыз ашығандықтан әдейі айтып отырмыз. «Сын түзелмей, мін түзелмейді». Біз сіздерден жаңа да көркем, шынайы да шымыр жырлар күтеміз. Редакция есігі өздерің үшін қашан да ашық! .