с.биосфера
с. Биосфера (гр. биос—тіршілік, өмір, гр. сфера — шар) — бұл ұғым биология ғылымына XIX ғасырда ене бастады. Ол кездерде бұл сөзбен тек жер жүзіндегі жануарлар дүниесі ғана аталатын. Кейінгі кездерде биосфера геологиялық мағынада да қолданылады.[1]
Биосфера.
Биосфера - жердің тіршілік қабаты. Географиялық қабық - литосфера, гидросфера, атмосфера, биосфераның өзара әрекеттесуі. Биосфераны ғылымға 1875ж Зюсс енгізді. Биогеография - организмнің географиялық таралу заңдылықтарын зерттейді. Биоценоз-өсімдіктер мен жануарлардың майда ағзалардың бірлестігі. Географиялық қабық- жекелеген табиғат кешенінен тұрады. Табиғат кешені-табиғат компоненттерінің ұштасуы. Табиғат компоненттеріне топырақ, өсімдік, жануар т.б жатады. Ең ірі табиғат кешені-географиялық қабық немесе материктер мен мұхиттар. Табиғат зонасы-температурасы,жауын-шашыны, өсімдігі, жануары, топырағы өзара ұқсас ірі табиғат кешені. Табиғат зонасы 2 бағытта өзгереді: 1.Ендік зоналылық-табиғат зонасының ендік бағытта экватордан полюстерге қарай алмасып келуі. 2. Биіктік белдеулік-табиғат зоналарының тауларда биіктікке байланысты ауысып келуі. Биіктік белдеулерінің саны таулардың географиялық орнына және биіктігіне байланысты. Бір ендікте жатқан табиғат зонасының әр түрлі болуы мұхиттың алыс-қашықтығына жер бедеріне байланысты. Табиғат зонасы 2-ге бөлінеді: Өтпелі зона-орманды тундра, орманды дала, шөлейт, саванна. Тундра-субарктикалық белдеуде-мүк пен қына басым өскен, топырағы сазды, батпақты болып келеді. Орманды тундра-мүк пен қына қисық бұталы ағаштар өседі. Тайга-қылқан жапырақты орман зонасы,өсімдіктер:қарағай, шырша, самырсын. Дала-шөп басқан ағашсыз жазық жерлер. Шөлейт-дала мен шөлдің арасындағы өтпелі зона. Саванна-әр жерінде жеке немесе шоқ-шоқ бұталы ағаштар өсетін биік шөп басқан табиғат зонасы. Табиғат зонасының ауысып келуі климаттық белдеулермен сәйкес келеді. Арктикалық климаттық белдеу-арктикалық шөл мәңгі мұз басқан. Субэкваторлық климаттық белдеу-саванна Тропиктік климаттық белдеу-шөл Экваторлық климаттық белдеуде мәңгі жасыл ылғалды экваторлық ормандар. Географиялық қабықтағы ырғақтылық-күн мен түннің ауысуы. Географиялық қабықтағы заңдылық тұтастығы. Ырғақтылық заңдылығы-белгілі бір құбылыстардың уақыт ішінде қайталанып отыруы. Табиғат кешенінде жүретін үрдістер жылу мен ылғалға тәуелді.
Биосфера — тірі азғалар өмір сүретін жер қабаты. Жер бетінен 10—15 км биікке көтерілгенге дейінгі және 2— 3 км құрғақтан немесе мұхиттардың 10 км түбіне дейінгі жерде азғалар тіршілік
Кітапхана-ғасырдан-ғасырға адамзат тарихының керуенін сүріндірмей әкеле жатқан,шырағы биік парасыттылық пен білімділіктің,байлық пен біліктіліктің киелі ордасы десек,бүгінгі кітапхананы дүниеде ештеңеге теңестірілмейтін білім бұлағы мен тәрбиенің қазығы дейміз. Қиындығы мен қызығы мол кітапханашы мамандығы туралы бір-ақ сөзбен айтып жеткізу мүмкін емес. Жұрт көп біле бермейтін, көп елене бермейтін бірақ, дүйім оқырманның кітап жайлы бағыт-бағдар алу үшін жан-тәнімен беріліп, қызмет атқарып жатқан кітапханашылырдың еңбектері ұшан-теңіз. Қазіргі таңда оқырманның өскелең талабын қанағаттандыру, рухани байлығымен жалпы қабілетін дамыту және жоғары эстетикалық талғамын қалыптастыру міндеттерін іске асыруда кітапханалардың алатын орны ерекше.Кітапханашы мамандығы өзінің өте қызықты да тартымдылығымен ерекшеленеді. Себебі,күн сайын жаналыққа толы сәттер, яғни жаңа келген газет-журналдар, жаңа кітаптар және күн сайын келіп алып жатқан оқырмандар легі.Осылай біздің жұмыс күніміз жалғасып жатады. Кітапханашының жұмысы жаңалыққа толы құмарлықтан басталады. Сөйтіп, кітапханашы мен оқырманның бірлескен іс-әрекеті жалғасады. Кітапхананың алдында өз оқырмандарына кітаппен,ақпаратпен жұмыс жасауға көмектесу, оқу мәдениеттілігіне тәрбиелеу міндеті тұр.Біздің ғылыми кітапхана студенттер мен оқытушылар үшін білім-ақпарат орталығы болып саналады.Электронды кітапхана бөлімі қазіргі заман талабына сай жаңа компьютерлермен және көшірме техникалармен жабдықталған. Әрбір оқырманға тиімді пайдалануға қолайлы жағдай жасалған. Кітапханамыз жыл сайын жаңа буын оқулықтармен, электронды оқулықтармен,көркем,ғылыми анықтамалық әдебиеттермен қамтылады.Әр түрлі іс-шаралар жастардың рухани жан дүниесін,ой-өрісін байытуға,жоғары эстетикалық талғамын,қоғамдық санасын қалыптастыруға септеседі,оларды қоғамның салауатты азаматы етіп тәрбиелеуде, адамгершілікке,елі мен жерін сүюге, құрметтеуге тәрбиелеуде манызы зор. Көпшілік іс-шаралар бір сарында емес, үнемі формалары өзгертіліп, толықтырылып отырады. Олардың тақырыптары еліміздегі болып жатқан түрлі тарихи, саяси оқиғаларға және жастарды толғататын мәселелерге байланысты тандалады.Кітапханада өткізілген әрбір мәдени шараның мазмұндылығына, тәрбиелік мәніне назар аударып,әдеби кештер,оқырмандар конференциясы,пікір алмасулар жүргізіледі. Кітапхана-дүниеде ештене теңестірілмейтін білім бұлағының көзі.Кітапханашы-кітапхананың қожасы, оқырманның ең жақын досы. Кітапханада қызмет атқаратын қызметкерлерден кәсіби біліктілікпен қоса жоғары этика талап етіледі. Сол сияқты, кітапханаға келетің оқырмандар әдептілік нормасынан алыс кетпеуі керек.Оқырмандар кітапхана шаңырағына келген сәтте өздерінің қандай жерге келгеніне баса назар аударуы қажет. Мысалы,кейбір оқырмандар кірген сәттен бастап қатты даурығып сөйлесіп,оқырмандардың шырқын бұзады.Көпшілігі ұялы телефондарын өшірмей келіп,оларға хабарласқан сәтте қатты сөйлесіп жауап беріп жатады.Жалпы қандай да бір әдеп,этика дегеніміз адамдардың бірімен-бірінің амандасуынан,сөйлеу мәдениетінен басталады.Жақсы кітапханашы ол ойлампаз,парасатты,байқағыш,оқырманның мінез-құлқын білетін адам болып саналады.Кітапханашы мен оқырманның арасында негізгі рөлді кітапханашының педагокикалық этикасы атқарады.Кітапханашыға көп әңгімелесуге және кітапханада өтетін көпшілік жұмыстарды түсіндіруге тура келеді.Сондықтан бұл жерде кітапханашының сөз сөйлеу мәдениеті,мәнерлі сөйлеуі талап етіледі.Сонымен қатар,оның сыртқы түр-тұлғасы,өзін-өзі ұстауы,әдептілігі,кітапты алып беруде қалай жұмыс істеуі негізгі рөлді атқарады.Кітапханашы еңбегінің ерекшелігі екі жақты іс-әрекетке бағытталған. Оның бір-оқырманды тәрбиелей отырып,оған қызмет етуге,ал екінші жағы өз оқығанына есеп бере отырып,оны оқырманға жеткізу болып табылады.Сонда ғана кітапхана оқырман үшін үлкен тәрбие мектебі,сансыз сұрақтардың жауабын табуға болатын сикырлы да киелі орда.Айта берсек, кітапханада атқарылып жатқан еңбек аз емес.Мұның барлығы болашақ жастардың игілігі үшін екенін барлығымыз жақсы білеміз. Кітапхана-оқырман мен кітап арасындағы негізгі алтын көпір.Ал кітап пен кітапхананың тіршілігіне жан беретін,ұлттық құндылықтар мен оқырмандар арасын жалғастырушы-кітапханашылар десек қателеспеспіз.